Çok değil, 15–20 yıl önce kasetçalar olmadan müzik dinlemek veya CD çalar olmadan film izlemek düşünülemezdi. Günümüzde film ve müzik platformları hayatımızın her noktasında, tüm ihtiyacımız olan internet bağlantılı bir cihaz artık. Benzer bir şekilde gerekli zamana, bilgi ve deneyime sahip olmayan bireyler, yatırımlarını yönetmek için bir kurumdan yatırım danışmanlığı alma ihtiyacı duyuyorlar. Belirli bir birikimin üzerinde varlığa sahip olanlar biraz da pahalı olan yatırım danışmanlığı hizmeti alıyor. Danışmanlık alamayan bireyler ise sayfalarca bilgi ve raporun içinde kayboluyor. Artık bu durumun değişmeye başladığını söylemek, belki de müzik ve film endüstrisinin yakın tarihte karşı karşıya kaldığı durumla varlık yönetimi ve danışmanlık hizmetlerinin de karşı karşıya olduğunu görmek gerekiyor. 2010 yılında başlayan bir trend olarak nitelendirebileceğimiz robo-danışmanlık, öncelikle teknoloji şirketlerinin kitlelere ulaştırdığı bir hizmetti. Sektörün gelişmesiyle, eski ve köklü yatırım şirketleri de bu hizmeti vermek üzere kendilerini konumlandırmaya başladı. Teknoloji şirketleri, ucuz ve hızlı yatırım danışmanlığı verebiliyor ve aynı zamanda yatırımcının işlemlerini de yapabiliyor. Robo-danışmanlık 1.0, sadece otomatik yatırım danışmanlığı hizmeti veriyordu. Hızla ardından gelen versiyon 2.0’da teknolojinin insan bilgisi ve insan dokunuşu ile yatırım danışmanlığı yeniden şekillendi. Versiyon 3.0 olarak nitelenen günümüz robo-danışmanları ise yatırımcının sadece bir kurumdaki tasarruflarını yönetmekle kalmıyor, farklı kurum ve kuruluşlardaki yatırımlarını da göz önüne alabiliyor, vergi ve harcamalarını da dikkate alıyor. Artık robo-danışmanlık 4.0’ı konuşuyoruz. Yapay zeka ile şekillenen, yani kendi kendine öğrenen robo-danışmanlık sistemleri, yatırımcıların tüm pozisyonlarını dikkate alabilecek ve yatırımcı bazında varlık yönetimi yapabilecek. Günümüz teknolojisiyle robo-danışmanlık, çeşitli finansal algoritmaları temel alarak, yetkili yatırım danışmanlarının belirlediği değişkenleri kullanarak tasarruf sahibinin risk profil ve toleransına göre yatırım yönetimi yapan platformdur. Bu tanımdaki önemli noktalardan birincisi yetkin ve bilgili bir yatırım danışmanının belirlediği değişkenler. Henüz piyasalar konusunda yazılımların öngörülerine, en azından orta ve uzun vadede güvenemediğimizden kullanımı ispatlanmış, riski varlık sınıfları içinde dağıtan ve riski dağıtırken getiriyi en üst seviyeye çıkartmayı hedefleyen modeller kullanılıyor. Robo-danışmanlık uygulaması sayesinde bu hizmet eş zamanlı olarak yüz binlerce kişiye verilebiliyor. Diğer önemli nokta, tasarruf sahibinin risk profili ve toleransı. Risk profillemesi başlı başına bir bilim. Yatırımcı profili belirlemesi kısa sorularla oluşturulabileceği gibi, son dönemde psikometrik testlerle ve görselleştirilmiş sorularla daha net ortaya konabiliyor. Yatırımcı risk profilinin doğru olması uzun vadede daha verimli getiri elde etmelerini sağlıyor. Risk toleransı, yani tasarruf sahibinin riskin oluşması ve kayıp olması durumlarında vereceği tepkiler, robo-danışmanlığın performans konusu olan bir diğer önemli nokta. Bu çerçevede, robo-danışmanlığın sadece basit bir yatırım yönlendirmesi olmadığını görüyoruz. Yatırım stratejisinin doğru enstrümanlar üzerinden yürütülebilmesi, dağılmış yatırımların izlenebilmesi ve gerektiğinde tekrar değerlendirilebilmesi, yatırımcıya doğru ve etkili raporlama yapılabilmesi fonksiyonlarıyla robo-danışmanlık sistemleri finans piyasalarında önemini gelişerek koruyacaktır. Aynı zamanda tüm bu fonksiyonları on bin belki de yüz binlerce kişiye zamanında, hızlı ve gittikçe düşen maliyetlerle verebiliyor olması, uzun vadede yatırımların büyümesini de yanında getirecektir. İster teknoloji şirketleri doğrudan nihai yatırımcıya danışmanlık versin, ister varlık yönetimi şirketleri satın aldıkları teknolojilerle robo-danışmanlık yapsın, robo-danışmanlık uygulamasının arkasında her zaman deneyimli ve tecrübeli yatırım danışmanları vardır. Bu danışmanların beklenti ve görüşleri ile şekillenen bir finansal model, yatırımcılara hangi varlık sınıflarına yatırım yapılacağı yönünde temel bir görüş sunar. Bu öngörüler ve robo-danışmanlık sayesinde yatırımcılar doğrudan varlıklara (hisse senedi, devlet tahvili gibi), borsa yatırım fonları üzerinden dayanak varlıkları temsil eden fonlara veya kolektif yatırım aracı olan yatırım fonlarına yönlendirilmektedir. Robo-danışmanlığın önümüzdeki dönemde en çok ve en etkin kullanılacağı alanın bireysel emeklilik sistemi (BES) olması beklenmektedir. Bireysel emeklilik sistemindeki fonların hem emeklilik öncesi birikim döneminde hem de emeklilik sonrası kullanım döneminde robo-danışmanlık çok etkili ve verimli katkılar sağlayacaktır. Bu birikimlerin uzun vadeli olması, belirli bir yaşa ve süreye kadar birikim yapılması gerekliliği, tutarlı ve etkili bir finansal model kullanan robo-danışmanlık sistemi ile çok verimli yönetilebilir. Yatırım süreçlerinde tekrar değerleme ile yapılan yatırımların sürekli gözden geçirilmesi ve gerekiyorsa yatırım yapılan kıymetlerde değişiklikler yapılması, getirinin sürekli en üst seviyede sağlanabilmesi için büyük önem taşıyor. Periyodik veya bireylerin yaş/alışkanlık değişikliklerine göre tekrar değerleme, bireysel emeklilik şirketlerinin daha verimli varlık yönetimi yapabilmesini sağlayacaktır. Aynı zamanda piyasa şartlarının, risk algısının veya danışmanın görüş ve beklentilerinin değişimi de yatırımların yeniden değerlenmesi için tetikleyici unsurlar olabilir. Robo-danışmanlık kullanıcılarının sağlayacağı avantajlardan biri de istedikleri zaman ve istedikleri mecradan portföy durumuna ulaşabilecekleri bir raporlama sisteminin olmasıdır. İyi bir raporlama ile robo-danışmanlığın performansının sürekli izlenebilmesi yatırımcıları, büyük bir güven sağlayıcı unsur olarak robo-danışmanlık çerçevesinde tasarrufa yönlendirecektir. Robo-danışmanlık sistemleri tüm bu unsurları topluca kullanabilir veya sadece bir kısmını kullanabilir. Düşük maliyetle profesyonel danışmanlık hizmetine ulaşımı sağlayan robo-danışmanlık sistemi, aynı zamanda varlık yönetiminde yetkin olmayan geniş kitlelerin birikimlerini doğru yönetebilecekleri bir sistemdir. Yakın gelecekte artık bireyler sadece birikim yapacak ve bunun nasıl yönetileceğini robo-danışmanlara bırakacaklar gibi görünüyor.

Varlık Yönetiminde Robo Danışmanlık

Türkiye, tasarruf açığının yanı sıra, mevcut tasarrufların yatırıma yönlendirilmesinde henüz hedeflediği etkinlik seviyesine ulaşmamış bir ülke. Türkiye’deki toplam tasarrufun %60–65’i sabit getirili ürünlerde, %20–26’sı yabancı para hesaplarında ve sadece %10’u hisse senedi, altın ve benzer riski ve dolayısı ile getirisi yüksek ürünlerde. Bu durumda tasarrufların net getirisi negatif oluyor. Benzeri bir durumu, bireysel emeklilik sistemi katılımcılarında da görüyoruz. Toplam BES fonlarının sadece %10’u hisse senedinde iken, %65’i sabit getirili ürünlerde. 2016 yılında OECD ülkeleri içinde BES sistemi negatif reel getiri sağlayan tek ülke Türkiye ve 2017 beklentileri de bundan farklı değil. Halbuki geniş kitlelere yatırım danışmanlığı hizmeti verebilecek robo-danışmanlar ile küçük ve orta ölçekli tasarruf sahiplerinin birikimi, güncel şart ve gelişmelere bağlı olarak daha yüksek getiri getirebilecek araçlara kaydırılabilir. Aynı zamanda robo-danışmanlarla, değişen şartlarla beraber daha az değer kaybedecek ürünlere yönelmek mümkün. Bireysel emeklilik sisteminden örnek vermek gerekirse, 80 milyar TL’lik fon toplanan sistemde 2016 senesinde -%5 seviyesinde olan reel getiriyi +%5’e çekecek robo-danışmanlık yönlendirmeleri olsa, 2016 senesinde 60 milyar TL seviyesinde olan fon toplamı 2017’ye 66 milyar TL olarak yansırdı. Bu da sektöre ek bir katkı getirirken, ekonomideki toplam birikimi artırır, cari açığın kapanmasına destek verebilirdi. Türkiye’de yatırım danışmanlığı maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle sadece belirli birikimin üzerinde varlığa sahip olan yatırımcılar bu hizmeti alabiliyor. BES ve bankacılık sisteminde özel müşteri kavramı ile toplam tasarruf yapan kitlenin sadece %1’ine etkin danışmanlık hizmeti verilebiliyor. Bunun yerine etkin yönetilen bir robo-danışmanlık uygulaması ile şu anda hizmet verilen tasarruf sahiplerinin elinde tuttuğu varlığın onlarca kat fazlasına yönetim danışmanlığı verilebilir. Bu sayede etkin yönetim ve yönlendirme yapılarak toplam fonların artması ile kişilerin güveni de sağlanacağından tasarruf eğilimi artacaktır. Robo-danışmanlık Türkiye’de öncelikle bireysel emeklilik sistemindeki oyuncular için uygulanabilir. Milyonlarca kişiye, risk profilleri göz önüne alınarak danışmanlık verilebilir, etkili bir izleme ile gerektiğinde tekrar değerlendirilerek raporlamalar ile katılımcılar bilgilendirilebilir. Robo-danışmanlık hizmetleri ile BES katılımcılarına varlık yönetimi hizmeti veren kurumlar, aynı zamanda farklı algoritmaları kullanabilme esnekliği, etkin raporlama ve çok sayıda tasarruf sahibine hızlı ve tutarlı ulaşma fırsatı bulabilir. Bu durumda robo-danışmanlık hizmeti veren bireysel emeklilik şirketlerinin diğerlerinden birkaç adım önde olması kaçınılmaz. Aracı kurumlar ve özel bankacılık sektörünün hizmet verdiği tasarruf sahipleri de robo-danışmanlıktan etkin olarak yararlanabilir. Bu hizmeti hiç almayan, alabileceğini düşünmeyen yeni kuşağın tasarruf yapmasını sağlayacak robo-danışmanlık ile bu kurumlar, kişilerin doğrudan hisse senetlerine veya borsa yatırım fonları aracılığı ile farklı varlık sınıflarına yatırım yapmasını sağlayabilir. Yapay zeka katkısının sağlanmasıyla beraber, yatırımcıların tüm varlıkları göz önüne alınarak ödeme ve gelir/gider dengelerini de gözeten robo-danışmanlık hizmetinin kullanımı en çok beş sene içinde geniş kapsamda yaygınlaşacaktır. Varlık yönetimi sektörünün de bu konudaki çalışmalarını fintech şirketleri ile birleştirerek ihtiyaca yönelik reel çözümler üretmesi, Türkiye’de tasarrufların artması ve etkin büyümesi için büyük önem taşıyor.

Türkiye'de Robo-Danışmanlık Uygulamaları

Varlık yönetimi günümüzde yalnızca seçkin bir grup yatırımcının faydalanabildiği bir hizmettir. Bu hizmetin özellikle az sayıda ve yüksek varlığa sahip yatırımcı kitlesine sağlanmasının sebebi varlık yönetimi hizmetlerinin yüksek maliyetli olmasıdır. Komisyon bazlı gelir yapıları sebebiyle bu kurumlar müşterilerinin sadece belirlenen bir minimum tutarın üzerinde hesap açmalarına izin veriyorlar. Böyle bir sistem belli bir birikim miktarına ulaşamamış genç yatırımcıların yatırım hizmetlerinden faydalanmasına engel olurken aslında varlık yönetimi yapan firmaların son derece büyük bir müşteri kitlesine ulaşmasını da imkansız kılıyor. Portföylerin manuel olarak yönetildiği bir ortamda bu durum zaten kaçınılmazdır. İlk robo-danışmanların ortaya çıkmasını sağlayan sebep, işte bu geniş müşteri kitlesine ulaşabilme isteğidir. Robo-danışmanlık sistemi, yatırım danışmanlığı ve portföy yönetimi süreçlerini birleştirip otomatize ederek geniş bir kullanıcı kitlesine yönelik hizmet verebilen, insan müdahalesinden kaynaklı hata riskini en aza indiren veya tamamen ortadan kaldıran bir teknolojik girişim, bir yazılım uygulamasıdır. Bu yapısı sayesinde, sunduğu hizmeti geleneksel portföy yöneticiliğine göre daha düşük bir maliyetle sağlamakta, dolayısıyla hitap ettiği müşteri kitlesini genişletebilmektedir. 2008 yılında ortaya çıkışının ardından robo-danışmanlık uygulamaları ciddi bir mesafe katetti. 2015’te dünya çapında 2,8 milyon müşteriye hizmet veren robo-danışmanların kullanıcı sayısı, 2016’da 5,7 milyona yükselmiştir. Amerika Birleşik Devletleri’nde 2017 itibariyle yaklaşık 150 robo-danışmanlık uygulaması farklı yöntemlerle yatırımcılara hizmet vermektedir. Avrupa Birliği’nde bu sayı 70’in üzerindedir ve sadece Almanya’da 40 robo-danışmanlık şirketi bulunmaktadır. Robo-danışmanların, profesyonel yatırım danışmanlığı ve portföy yönetimi hizmetlerini düşük maliyetli ve daha ulaşabilir kılmasının bir sonucu olarak, kullanıcı sayısının hızla artmasını bekliyoruz. Robo-danışmanlık uygulamaları söz konusu olduğunda iki farklı sistemden bahsedilebilir. Tam Otomatik Robo-Danışmanlık: Müşterinin sisteme kolaylıkla üye olması ile başlayan ve risk profilini belirlemesinin ardından tüm süreci uygulamanın yönettiği robo- danışmanlık sistemleridir. Genellikle uzun vadeli yatırım yapmak isteyen küçük yatırımcı profilinin tercih ettiği yapılardır. Robo Hibrit: Robo-danışmanlık hizmetlerinin hızından, objektifliğinden ve düşük maliyetinden faydalanırken, gerektiğinde bir insanla da iletişim kurabilmek isteyen müşteriler için uygulanan bir sistemdir. Gerekli olan insan kaynağı ve şube ağına sahip olmaları nedeniyle, aracı kurumlar ve portföy yönetim şirketleri tarafından uygulanabilir. Hibrit uygulamalar müşteri ile iletişim kurmanın yanı sıra, portföy dağılım hesaplamalarına finans profesyonellerinin görüşlerinin katılmasını da kapsar. Black-Litterman olarak bilinen bu model, birçok robo-danışmanlık uygulamasının altyapısını oluşturur. Dünyada kuşaklar arası servet dağılımına baktığımızda, genç nüfusun varlıklarının nispeten daha küçük olduğunu ve varlıkların büyük bir bölümünün X jenerasyonuna ait bireylerde toplandığını görüyoruz. PwC’nin 30 Ekim 2017’de yayınladığı bir araştırmasında, 2016 yılında 85 trilyon dolar olan toplam yönetilen varlık miktarının 2025 yılında 145 trilyon dolara ulaşacağı öngörülmektedir. Önümüzdeki yıllarda X kuşağının mal varlığının, teknolojiyi ve dijital ortamları sıklıkla kullanan Y ve Z kuşaklarına aktarılacak olması da göz önünde bulundurulduğunda, 2025’te robo-danışmanlık sistemleri tarafından yönetilen varlık büyüklüğünün en mütevazı tahminle 20 trilyon dolar civarlarında olması beklenebilir. Bu, robo-danışmanların 2017 sonundaki 200 milyar dolarlık büyüklüğünü 8 sene gibi bir sürede 100’e katlaması anlamına geliyor. Bu bakımdan genç jenerasyon müşterileri bir an önce kazanmak büyük önem taşımaktadır.Ancak bu noktada başarılı bir robo-danışmanlık sistemi kurmak isteyen finansal kuruluşların nasıl bir altyapı kurması ve hangi noktalara yoğunlaşması gerektiği gibi sorular gündeme gelmektedir. Bir sonraki yazımda bu başlıkları daha detaylı ele alacağım.

Robo Danışmanlık Nedir?

Bu soruyu cevaplamadan önce robo-danışmanlık sistemlerinin kapasitesine kısaca değinmekte fayda var. Robo-danışmanlık sistemleri, teknoloji ve müşteriyi merkeze koyma yaklaşımı sayesinde varlık yönetimi sürecine giriş sürecini basitleştiriyor ve çoğunluğu 20–35 yaş arası bireylerden oluşan büyük bir kitleye ulaşımı mümkün kılıyor. Robo-danışmanlık yazılımlarının bir başka avantajı da bir müşteriye verdiği hizmeti, otomatize edilmiş süreçler sayesinde, aynı kalitede ve ek maliyete girmeden yüz binlerce müşteriye sunabilmesidir. Her bir müşteri kolayca kişisel risk ve yatırım beklentilerini kendi istediği şekilde belirleyebilir ve istediği karakterde bir portföye sahip olabilir. Robo-danışmanların düşük maliyetleri de yatırımcıları çeken başka bir unsur olarak öne çıkıyor. Geleneksel yöntemlerle yıllık %3’leri aşan yıllık yönetim ücretleri, robo-danışmanlar ile %0,25’lere kadar düşebiliyor. Özellikle mevduat faizlerinin bu kadar yüksek olduğu bir dönemde bu fark daha da önem kazanıyor. Robo-danışmanların bu kadar avantajlı olmaları “Fintech’ler geleneksel varlık yönetiminin sonunu getirecek” şeklindeki kaygıları da beraberinde getiriyor. Bu noktada aslında sonu gelen varlık yönetimi yapan şirketler değil, geleneksel varlık yönetimi metodudur. Bunun detayına robo-danışmanlık hizmeti vermek isteyen fin-tech’lerin izleyebileceği iki yolu inceleyerek bakalım: Doğrudan Son Kullanıcıya Ulaşma: B2C olarak bilinen bu yöntemde fin-tech’ler robo-danışmanlık hizmetini kendi masaüstü ve mobil platformlarından doğrudan son kullanıcıya verirler. Yurt dışında kurulan robo-danışmanların çok büyük bir bölümü bu stratejiyle yola çıkmışlardır. Bunların bir kısmı yollarına aynı şekilde devam ederken, bir kısmı büyük finans kurumları tarafından desteklenmiş veya satın alınmışlardır. B2C hizmet vermek teknoloji şirketleri açısından kendi markalarını oluşturmak, son kullanıcı tarafından tanınmak ve özellikle 2008 krizinden sonra finans kuruluşlarına karşı temkinli yaklaşan genç nesli kendi taraflarına çekmek suretiyle bir “Dijital Yıkım”a yol açmak anlamına gelebilir. Fakat ticari açıdan değerlendirdiğimizde ve dünyadaki örneklerini incelediğimizde bu tarz girişimlerin ancak kuruluşlarını takip eden 2 ila 5’inci yıldan itibaren kâr etmeye başlayabildiklerini görüyoruz. Bunun en önemli sebebi, yeni uygulamayı kullanacak hazır müşteri portföylerinin olmaması ve kaynaklarının büyük bölümünü pazarlama ve tanıtım faaliyetlerine harcamak zorunda kalmalarıdır. Türkiye’de ise bunlara ek olarak, mevcut yasal düzenlemeler de B2C modelini benimsemeyi zorlaştırmaktadır. Bilindiği üzere SPK, finansal danışmanlık, portföy yönetimi, müşteri varlıklarının saklanması ve emir iletimi gibi hizmetlerin yalnızca belirli şartları sağlayan finans kurumları tarafından sunulmasına imkan tanımaktadır. Dolayısıyla Türkiye’de B2C hizmet vermek isteyen robo-danışmanlık şirketleri bunu ancak bir aracı kurum veya portföy yönetim şirketi işbirliğiyle yapabilirler. Robo Platform Sağlayıcıları: Fintech’lerin, banka ve varlık yönetim şirketlerine teknolojik altyapı sağladığı, robo-danışmanlık hizmetlerinin bu altyapı üzerinden ve ilgili finans kurumunun kendi uygulamaları ve önyüzleriyle sunulduğu işbirliği modelleridir. “White Label” olarak adlandırılan bu yaklaşımın avantajı, robo-danışmanlık hizmetini sunan kuruluşun müşteri kitlesine halihazırdaki finans profesyonelleri ve müşteri temsilcileriyle destek verebilmesidir. Bu sayede müşteriye teknolojinin getirdiği otomasyon ve birebir ilişkinin verdiği güven bir arada sunulabilir. Bir diğer avantaj ise finans kurumunun bilinirliği ve hazır müşterilerinin varlığı sayesinde tanıtım faaliyetlerine daha az ihtiyaç duyulmasıdır. Köklü bir kurumun sunduğu yeni bir uygulamanın müşteriler tarafından benimsenmesi, bir start-up ürününün benimsenmesinden çok daha hızlı gerçekleşecektir. Nitekim dünyanın ilk ve B2C alanında en büyük robo-danışmanı Betterment, kuruluşunun onuncu yılı itibariyle 13,5 milyar dolar yönetirken, köklü bir finans kurumu olan Vanguard, robo hizmeti sunmaya başlamasının üzerinden 3 yıl geçmeden 200 milyar dolarlık varlık miktarına ulaşmıştır. Bu varlıkların büyük bir bölümü halihazırdaki müşteri varlıklarından oluşuyor olsa da varlık yönetiminin teknoloji yardımıyla daha maliyetsiz hale gelmesi sayesinde kurumlar, daha önce hizmet sunmaları kârlı olmayan nispeten küçük birikimlere sahip genç kuşak müşterilere de uzanma imkanı bularak müşteri kitlelerini çok ciddi şekilde genişletebilmektedir. Burada finansal kurumlar açısından en önemli unsur, teknolojinin başrol oynadığı bu iş modelinde teknoloji partnerlerini doğru belirlemeleridir. Bu, finans kurumunun, verdiği danışmanlık hizmetinin kalitesine ve müşteri portföyünün büyümesine odaklanabilmesi için şarttır. Doğru teknoloji partnerleri, yüz binlerce müşteriyi sorunsuz yönetebilmeyi sağlayacak bir teknolojik altyapıya sahip, ürün geliştirme ve yönetme konusunda tecrübeli ve entegrasyon, operasyon ve raporlama işlemlerini sorunsuz ve doğru yönetebilecek fin-tech şirketleridir. Finansal kurumların, kendi bünyelerindeki teknoloji ekipleri ile çalışmaları ikinci bir seçenek olarak görülebilir. Ancak bu tarz ekiplerin kaynaklarının çok büyük bir bölümü kurumun devasa boyutlardaki kurulu sistemlerinin bakımına ve sürdürülmesine harcandığından, yeni projelerin geliştirilmesi ve yürütülmesi hem zaman almakta hem de maliyetli hale gelmektedir. Bu nedenle bu tarz hizmetlerin, yukarıda bahsedilen özelliklere sahip teknoloji şirketlerinden alınması finans kurumları için doğru çözüm olacaktır. Bu bilgilerden yola çıkarak baktığımızda, robo-danışmanlık sistemlerinin üç taraf için de (müşteri, finansal kurumlar ve fin-tech) iyi bir yönelim olduğu bir gerçektir. Robo-danışmanlar müşterilere uygun fiyatla profesyonel hizmetlere erişim imkanı sağlarken, finansal hizmet sektörüne de hem maliyetlerinin düşmesi sayesinde yeni müşteriler kazanma hem de halihazırdaki müşterilerine inovatif bir servis sunma olanağı tanımaktadır. Fin-tech’ler ise bu sayede finans sektörü ile yeni işbirlikleri kurma şansına sahip olmaktadır. Sonuç olarak söz konusu olan bir “yıkım” değil, tam aksine bir kazan-kazan-kazan senaryosudur. Özetle, robo-danışmanlar varlık yönetimi sektörünü yok edecek değil, onu dönüştürecek, genişletecek ve geliştirecek girişimler olarak görülmelidir. Maliyetleri düşüren, erişimi, izlemeyi ve uygulamayı kolaylaştıran yapısı sayesinde, profesyonel varlık yönetimi hizmetinin hiç ulaşamadığı kadar farklı kesimlere ulaşmasını sağlayacaktır.

Robo-Danışmanlık Varlık Yönetiminde Dijital Yıkım Mı? Dönüşüm mü?

1993 yılında hisse senedi piyasasında çalışmaya başladığımda o dönemki patronum şirkette yeni başlayan biz gençlere tek bir yatırım tavsiyesi vermişti. “Her ay maaşınızın % 5–10'u arasında bir rakamı bir veya 2 şirketin hisse senedini biriktirmek için kullanın.” Bu tavsiyeye en uzun uyan arkadaşımız 4 ay dayandı, sonra piyasa hareketlerine göre alıp satmaya, farklı hisseleri almaya, kısacası en sevmediğim sermaye piyasası terimi olan “oynamaya” başladı. Geçenlerde aklıma bu tavsiyeye uysaydım ne olurdu diye bakmak geldi. Eğer o tavsiyeye uysaydım bugün 3 milyon TL gibi bir varlığa sahip olabilirdim, ki yatırımı 2010 yılında kesmiş olsam dahi. Başka bir çalışma daha yapmak istedim. Bugün 2003 yılında çalışma hayatına başlayan, 38–40 yaş aralığında olan biri her ay bugünün parası ile 250 TL ile (sigara içen birinin aylık sigara parası) yatırım yapsa, tek bir hisse senedi alsa (örnek olarak Ereğli hisse senedini aldım), enflasyon ile eşit faiz kazansa, ve dolar alsa bugün kaç lirası olacağını hesapladım. Bu hesaplamada temettü gelirleri ile yeni hisse almadım, bu parayı yediğimizi varsayalım. Birikim tutarı olan 250 TL’yi Türkiye İstatistik Kurumunun yayınladığı enflasyon endeksi ile indirgedim. 1/10/2018 itibariyle sonuçları aşağıda görebilirsiniz. Toplam değerlenmemiş birikim: 22,257 Enflasyon kadar değerlense: 47,500 Dolar yatırımı: 72,488 Ereğli hisse senedi (temettüler hariç): 243,270 Bu değerlemeyi farklı hisse senetleri ile yaptığımızda çok daha yüksek değerler elde ediyoruz. Asıl bakılması gereken bu sürecin 20–30 yıla yani normal bir çalışma süresi sonuna uzattığımızda elde edeceğimiz değerlerin çok yüksek rakamlara ulaşma olasılığıdır. Bu noktada aşağıdaki 2–3 ana kuralın uygulanması gerekli 1-Her ay enflasyon ile değerlenmiş eşit tutar yatırıma dönmeli 2-Mümkün ise maaş artışı ile bu değer aynı oranda artmalı 3-Gelir olmadığı dönemde ek alım yapılmamalı ama satış da yapılmamalı 4-Tüm sermaye arttırımlarına katılınmalı, temettüler mümkünse üzerine eklenmeli 5- İki veya 3 bilançosu kuvvetli geleceği olan farklı sektör hisse senedi eşit tutarda alınmalı, 6- Ayda bir şirket değerlendirilmeli ve sistematik bir sorun yoksa hisse senedi değiştirilmemeli. Sanayi ve üretim sektörü öncelikli olmalı. Bütün bunları niye anlattığıma gelirsek, emeklilik dönemi gelmeden rahat etmek, belirli bir varlığa erişerek hayatının bir dönemini rahat geçirmek isteyen biri, bugünden belirli bir miktarı hisse senedine yatırmalı OYNAMAMALI. Hisse senedi yatırımı gerçekten bir varlık birikimi olarak değerlendirildiğinde tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de hem kişisel hem de ulusal varlığa katkı olacaktır. Çalışma hayatına yeni giren gençlerin bunu değerlendirmeleri gerekli diye düşünüyorum, eskiler de geç kalmış değil.

Sermaye Piyasalarında Uzun Vadeli Yatırım Stratejisi

“Finans” ve “teknoloji” sözcüklerinin birleşiminden oluşan fintech, finansal hizmetlerin geliştirilmesi ve otomatikleştirilmesini hedefleyen yeni bir teknolojiyi tanımlamak için kullanılır. Fintech, bilgisayarlarda ve akıllı telefonlarda kullanılan özel yazılım ve algoritmalardan faydalanarak şirketlerin, iş sahiplerinin ve tüketicilerin kendi finansal işlemlerini, süreçlerini ve hayatlarını daha iyi yönetebilmelerini mümkün kılmaktadır. İlk ortaya çıktığı zamanlarda fintech terimi öncelikli olarak yerleşik finans kuruluşlarının sistemlerinde kullanılan teknoloji için kullanılıyordu. O zamandan beri giderek daha tüketici odaklı bir hizmet halini almaya başlamasıyla birlikte daha tüketici odaklı bir tanıma dönüştü. Fintech’in kapsamı genişleyerek finansal sektördeki her türlü teknolojik yeniliği ve otomasyonu içermeye başladı ve zamanla, finansal okuryazarlık, eğitim ve danışmanlık alanlarının yanı sıra varlık yönetiminin kolaylaşması, borç alıp verme, perakende bankacılık, kaynak geliştirme, para transferleri/ödemeleri, yatırım yönetimi ve daha fazlasını da kapsar oldu. “Fintech”in AYRILMASI Genel anlamda “finansal teknoloji” kavramı, dijital paranın icadından çift girişli muhasebe sistemine kadar, insanların iş yapma yöntemlerindeki her türlü inovasyonu içerebilir. İnternet devriminden ve mobil internet/akıllı telefon devriminden bu yana finansal teknolojide önü alınmaz bir büyüme yaşandı. Dolayısıyla ilk başlarda bankaların ve aracı kurumların sistemlerinde kullanılan teknolojiyi kapsayan fintech, artık kişisel ve ticari finansa da yönelik çok çeşitli teknolojik girişimleri ifade etmektedir. Fintech günümüzde, para transferi, akıllı telefonunuzla çek bozdurma, banka şubesine gitmeden kredi başvurusu yapma, yeni iş kurmak için para toplama veya birisinden yardım almadan yatırımlarınızı yönetme gibi çok çeşitli finansal faaliyetleri ifade etmek için kullanılır. <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://assets.ey.com/content/dam/ey-sites/ey-com/en_gl/topics/banking-and-capital-markets/ey-global-fintech-adoption-index.pdf'>2017 EY Fintech Benimseme Endeksi’ne</a> göre tüketicilerin üçte biri en az iki veya daha fazla fintech hizmeti kullanmakta ve fintech’in gündelik yaşamlarının bir parçası olduğunun artık farkına varmaktadır. Fintech ve Yeni Teknoloji Makine öğrenmesi/yapay zekâ, öngörücü davranış analizi ve veriye dayalı pazarlama gibi yeni teknolojiler, tahmine dayanan işleri ve alışkanlıkları finansal kararlardan çekip çıkaracaktır. “Öğrenme” uygulamaları sadece kullanıcıların kendilerine has alışkanlıklarını öğrenmekle kalmayıp, otomatik ve farkında olmaksızın aldıkları harcama ve tasarruf kararlarını nasıl daha iyi hale getirebileceklerini de onlara öğretecektir. Müşterilere basit temel işlerde yardımcı olmak ve verimliliklerini artırmak için sohbet robotlarını ve yapay zekâ destekli ara yüzleri kullanan fintech, otomatik müşteri hizmetleri teknolojisine de rahatlıkta uyarlanabilir. Fintech’e Genel Bir Bakış Fintech girişimlerine 2016 yılında 17,4 milyar dolarlık yatırım yapıldı, global değeri 83,8 milyar doları bulan 26 fintech unicorn’u olduğunu hesaplayan CB Insights’a göre 2017'de yatırımlar bu meblağın üzerine çıkacak şekilde devam etti. En fazla fintech girişimine sahip olan Kuzey Amerika’yı nispeten az bir farkla Asya takip ediyor. Global fintech yatırımları, Kuzey Amerika’da hisse senetlerindeki ciddi yükseliş sayesinde 2018'in ilk çeyreğinde yeni bir rekora imza attı. Fintech işlemlerinde Birleşik Devletleri geride bırakabilecek olan Asya’daki yatırımlarda da ani yükselmeler yaşandı. Avrupa’daki yatırım faaliyetleri 2018 ilk çeyreğinde önceki dönemlere göre daha düşük olmasına karşın ikinci çeyrekte yeniden artışa geçti. Fintech İnovasyonlarının En Aktif Olduğu Konular Açık bankacılık, yani finans kuruluşları ve üçüncü şahıs hizmet sağlayıcılarının bağlantılı olduğu bir ağ yaratan uygulamalar oluşturmak için, kurumların üçüncü şahısların banka verilerine erişebilmesi gerekmektedir. Bunu yapan uygulamalar farklı finans kuruluşlarıyla bağlantılar kurarak müşterilerine aynı platform üzerinden farklı hizmetler sunabilmektedirler. Örnek olarak, hepsi bir arada para yönetim aracı olan <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://mint.intuit.com/'>Mint’i</a> gösterebiliriz. “Sigorta” ve “Teknoloji” kelimelerinin birleşiminden oluşan Insurtech teknoloji kullanımı ile sigorta sektöründeki uygulamaları basitleştirmeyi ve modernize etmeyi amaçlar. Insurtech firmalarına örnek olarak <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.hioscar.com/'>Oscar’ı</a> gösterebiliriz. “Regülasyon” ve “teknoloji” yani regtech finansal hizmet sunan şirketlerin, özellikle kara para aklama ve müşterini tanıma (KYC) gibi, sektör regülasyonlarına uyabilmelerine yardımcı olmayı amaçlar. Regtech firmalarına örnek olarak 2011 yılında kurulan Cube’u gösterebiliriz. Robo-danışmanlar, yatırım danışmanlığını otomatikleştirmek için algoritmalar kullanarak maliyetleri düşürmekte ve erişilebilirliği artırmaktadır. Robo-danışmanlık platformlarına örnek olarak <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.betterment.com/'>Betterment</a> gösterilebilir. Fintech Kullanıcıları Kimler fintech kullanır? Dört büyük kategori vardır: <ul style='list-style: inside; '><li>Bankalar</li><li>Bankaların ticari müşterileri</li><li>Küçük işletmeler</li><li>Son kullanıcılar</li></ul> Mobil bankacılığa yönelim, veri ve bilgi artışı, daha doğru analizler ve erişimin merkezi olmaktan uzaklaşması tüm gruplar için şimdiye kadar hiç bilmediğimiz şekillerde etkileşim kurma fırsatı yaratacaktır. Ülkelerin finans sektörlerinin gelişiminde de fintech merkezi olmak, fintech yatırımları için uygun ortam oluşturmak önemli katkı sağlayacaktır.

Fintech Nedir?

Uzun vadeli yatırım yaklaşımı genelde para biriktirmek ve birikimleri banka hesabında TL veya yabancı para cinsinden mevduatta tutmak olarak anlaşılıyor. En uzun vadeli yatırım ise altın ziynet almak ve yastık altında tutmak olarak değerlendiriliyor. Size son dönemde yaptığım bir hesap ile gerçek uzun vadeli yatırımın ne anlama geldiğini anlatmak istiyorum. 1994 senesinde hisse senetleri ile ilgili bir işte çalışmaya başladığımda patronumuzun tek bir yönlendirmesi oldu. Her ay maaşımızın %10'u ile bir hisse senedini biriktirmemizi ve bunu hiç satmamamızı önerdi. Piyasaya heyecanla giren biri olarak bu öneriyi başta dinledim, hatta 6 ay kadar devam ettim ama bir yandan da hızla zengin olma hayalleri kuruyordum. Bir süre sonra piyasalar yükselmeye başladığında biriktirdiğim hisse senedinin çok yavaş yükseldiğini, birçok farklı sektördeki hisse senedinin çok daha yüksek oranlarda yükseldiğini görünce daha fazla dayanamayarak biriktirdiğim hisseleri sattım ve başladım aktif işlem yapmaya. Bu süreçte birikimlerimi de artırarak daha yüksek miktarla işlem yaparken, bir yandan da biriktirmediğim hissenin yavaş hareketlerini izliyor ve o hissede kalmadığım için şükrediyordum. Ta ki 1998 krizine kadar. 1998 krizinde elimde kalan hisselerin bir kısmı pul oldu. Kalanlar ile tüm sürece yeniden başladım. Her kriz döneminde elimde kalan hisseler ile düşüş süreçlerinin acısını yaşadım. Geçenlerde, eğer 1998 yılında, yani ilk darbeyi aldığım dönemde bu hisseyi biriktirmeye başlasaydım veya düzenli bir miktarı mevduata yatırsaydım, üçüncü bir seçenek olarak da dolar alsaydım ne olurdu karşılaştırmasını yaptım. Bu hesabı şu şekilde yaptım: Bugünün parasıyla ayda 250 TL’yi resmi enflasyon endeksi ile o günkü değerine indirgeyerek, doları ilgili ay sonu fiyatından, hisseyi yine ay sonu bölünmüş değerinden aldığımı varsaydım. Mevduat birikimini hesaplarken, paramı bileşik faizle enflasyon kadar değerlendirdim. Hisse senedinin sermaye artırımından gelen payları da üzerine adet olarak ekledim, temettüleri ise harcadığımı varsaydım. Hisse senedini biriktirdiğim şirketin adını vermeyeceğim fakat bu şirket bir sanayi şirketi ve kurulduğundan beri halka açık bir şirket. Düzenli büyümeye devam ediyor. Sonuçları aşağıdaki grafikte bulabilirsiniz: <img style='width: -webkit-fill-available;' src='https://miro.medium.com/max/1396/1*OkeGbPwW5StgdzbrRigJNg.jpeg'/> Bu sonuçlara göre Tl olarak bugünün 250TL si karşılığını her ay enflasyon kadar değer kazanacak şekilde faizde tutsaydım 108,000TL param olurdu, dolar alsaydım 12,500 dolarım ve bugünün parasıyla 65,000 TL param olurdu. Ama her zaman para kazanan, iyi yönetilen ve sermayedarlarını gözeten şirketi alsaydım yaklaşık 5,000,000TL (beş milyon TL) karşılığı hisse senedim olurdu. Elimdeki kıymet sayısı şirket sermayesinin sadece binde 7'si olacaktı. Eğer şirketin dağıttığı temettüleri daha çok hisse senedi almak için kullansaydım bu miktar çok daha fazla olacaktı. 20 yıl sonunda geçekten zengin olacaktım. Bu hikayenin karşı argümanları olabilir. Mesela 2002 krizinde batan bir bankanın hissesini topluyor olsaydım ne olacaktı? Bu noktada önemli olan iki konu var, birincisi başta doğru şirketi seçmek, yani yatırımcısını gözeten, üreten ve kazanan şirket olması; ikinci nokta ise ne olursa olsun uzun vadede yatırımı yakın takip etmek. Diğer önemli bir nokta ise mevduat, döviz gibi değer biriktirme mecraları gerçek bir kazanç sağlamamıştır ve sağlamayacaktır. Üretim yapan ortaklıklar uzun vadeli hayallerinizi yerine getirebilir. Kısa vadeli hisse senedi işlemleri ise her kriz döneminde uykusuz akşamlar geçirtir. Birikim yönetiminin en zor yanı istikrarlı bir şekilde hisse senedini almak ve dokunmamaktır. Tek hisse riskinden korunmak için hisse senedi sepeti yapılabilir veya farklı ürünlerden oluşan bir portföy oluşturulabilir. Ancak portföy oluşturmak ve bu portföyü yönetmek hem uzmanlık hem de zaman gerektirir. Yatırıma başlarken oluşturulan stratejiden zorlu piyasa koşullarında dahi sapmamak ise apayrı bir disiplin ve sabır demektir. Bir de profesyonel rakiplerle aramızdaki dengesiz rekabet düşünüldüğünde, sermaye piyasalarına katılımın ve yatırım alışkanlığının neden tabana yayılamadığını çok net görebiliyoruz. Birçok konuda olduğu gibi, yatırım konusunda da iyi sonuçlar elde edebilmek için işi uzmanına bırakmak gerekiyor ancak konu yatırıma geldiğinde işi bir uzmana bırakmak ne yazık ki herkes için uygun olmuyor. On yıl öncesine kadar kişisel varlık yönetimi hizmeti, yüksek maliyetleri nedeniyle sadece üst sınıfın ulaşabildiği bir hizmetti. Yatırımcıyı tanıma ve yatırım süreçlerini yazılıma döken robo danışmanlar sayesinde ise bu maliyetler gözle görülür şekilde azaldı ve sermaye piyasaları bu sayede çok daha büyük bir kesimin dahil olduğu, çok daha demokratik bir hal aldı. Ülkemiz henüz bu noktaya ulaşabilmiş değil, ancak bu teknolojinin kullanılmaya başlanması her kesimden insanın gelecekte varlıklarını robo danışmanlık uygulamaları üzerinden yönetebilmesini ve yukarıdaki hedefe yaklaşmasını sağlayacaktır diye düşünüyorum. Robo danışmanlık sistemleri sadece danışmanlık değil, etkin ve istikrarlı yönetim de yaptığından gelecekte varlıkların Robo danışmanlık uygulamaları üzerinden yönetilmesi yukarıdaki hedefe bireylerin yaklaşmasını sağlayacaktır diye düşünüyorum. Robo danışmanlık sistemleri dönemsel olarak kıymetler arasında etkin yönlendirmeyi yatırımcının risk algısı ve toleransı ile doğru yönde yöneteceği gibi yaş faktörü de göz önüne alındığında enflasyonun üzerinde gerçek getiriyi sağlayacaktır. Robo danışmanlık sistemi içinde uzun vadeli birikimlerin etkin yönetilmesi tasarrufların etkin yönlendirilmesi ile ülke ekonomisine katkı sağlayacağı gibi kişisel refahı da artıracaktır. Gelecek için yatırım yapmak sadece finans gurularının veya milyonerlerin değil, herkesin hakkıdır.

Genç Yatırımcının Uzun Vadeli Yatırım Stratejisi

Robo danışmanlık aslında varlık yönetimi işinin teknoloji ile yapılması değil, bunun ötesinde varlık yönetiminin nasıl yapılacağının tekrar tanımlanmasını sağlıyor. Zaten teknolojik dönüşümün en büyük tanımı budur. İş yapma biçimleri aynı işin teknoloji ile hızlı ve ucuz yapılması olmayacak, baştan tanımlanacak. Bu tanımın başında müşteri odaklı ve dijital iş modeli geliştirilmesi geliyor. Dijital iş biçimi, önyüz uygulamalarının API ile operasyon sistemlerine bağlanması ile gelişecek, yani entegrasyon temel olacak. İşletmeler tam entegrasyona zorlanacak, herkes her şeyle bağlanabilir olmak zorunda olacak, dışarıda kalan yaşayamayacak. Temel sistemler, yeni oyuncuların girişi, AI ve data analytics ve DLT ile beraber değişmek zorunda kalacak. Robo danışmanlık ile de portföy yönetimi değişiyor ve iş modeli baştan tanımlanıyor. Aynı müzik ve film platformlarının iş modellerinde olduğu gibi. Kasetçalardan CD’ye geçmek, video kasetten DVD’ye geçmek teknolojinin yardımı ile aynı işin daha hızlı, ucuz ve kaliteli yapılabileceğine örnek olarak gösterilebilir. Bu sürecin ilk başlarında, değişen bu model ile isteyen istediğini, istediği zaman seyrediyordu. Müşteri odaklılık ve teknoloji artık size neyi izleyip, dinleyeceğinizi de söylüyor. İşte gerçek dijital dönüşüm bu ve finans sektörü de bunun dışında kalamıyor. Robo-danışmanlık sistemi, yatırım danışmanlığı ve portföy yönetimi süreçlerini birleştirip otomatize ederek geniş bir kullanıcı kitlesine yönelik hizmet verebilen, insan müdahalesinden/duygularından kaynaklı hata riskini en aza indiren veya tamamen ortadan kaldıran bir teknolojik girişim, bir yazılım uygulamasıdır. Bu yapısı sayesinde, sunduğu hizmeti geleneksel portföy yöneticiliğine göre daha düşük bir maliyetle sağlamakta, dolayısıyla hitap ettiği müşteri kitlesini genişletebilmektedir. Sadece tasarruf yönetimini değil, tasarruf yapma süreçlerini de değiştirmektedir. Bu tanım ışığında varlık yönetimi sektörünün iş yapış şekli ve yöntemi değişiyor. Robo danışmanlık sistemleri fintech şirketlerinin bir hizmet/servis olarak geliştirip sunduğu girişimler iken, son dönemde geleneksel finans kurumlarının da artık verdiği bir hizmet haline geldi. Dünyada 200'den fazla Robo Danışman 500 milyar dolar yönetiyor. 2025'de 100 trilyon dolar olması beklenen toplam yönetilen varlığın içinde bu rakamın 2 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Düşük maliyetle profesyonel danışmanlık hizmetine ulaşımı sağlayan robo-danışmanlık sistemi, aynı zamanda varlık yönetiminde yetkin olmayan geniş kitlelerin birikimlerini doğru yönetebilecekleri bir sistemdir. Yakın gelecekte artık bireyler sadece birikim yapacak ve bunun nasıl yönetileceğini Robo-Danışmanlara bırakacaklar gibi görünüyor. Robo-danışmanlık uygulamasının arkasında her zaman deneyimli ve tecrübeli yatırım danışmanları vardır. Bu danışmanların beklenti ve görüşleri ile şekillenen bir finansal model, yatırımcılara hangi varlık sınıflarına yatırım yapılacağı yönünde temel bir görüş sunar. Robo danışmanlığın en büyük katkısının varlıkların reel olarak değer kazanmasını sağlaması olarak görebiliriz. Bunu yaparken de şapkadan tavşan çıkartmıyor aslında. Sadece ve sadece geniş kitlelere etkin, tutarlı ve hızlı iletiyor, bunu etkili ve hızlı yönetiyor. Varlık yönetim sektörü Robo Danışmanlık sistemleri sayesinde yönetilen toplam varlık miktarı 50–100 kat artarken bunu desteklemek için teknolojik yatırım yeterli olabilecektir. Ülkenin toplam birikimlerinin daha etkin yönetilmesi ise herkesin kazanmasını sağlayacaktır.

Dijital Dönüşüm Çağında Robo-Danışmanlık

Bugüne kadar kazandığınız her kuruşu harcamış , hatta borca girip de harcamaya devam etmiş olabilirsiniz ama artık parti sona ermeli diye düşünüyorsanız işte size yol haritası. Harcamalarınızı kısmak, düzenli birikim yapmayı hedeflemek veya yatırım yapmaya başlamak gibi hedefleriniz olsa da finansal durumunuzu daha sağlıklı hale getirmeye çalışmak düzenli detox diyeti yapmak gibi tam bir taahhüt ve irade gücü gerektirir. Para yönetiminizde daha iyi hale gelmek için yardımcı olabilecek bazı küçük ip uçları vermek istiyoruz. Bir harcama planı yapın Kira, faturalar, borç-kredi ödemesi, taksitler ve diğer düzenli ödemeleriniz gibi aylık giderlerinizi liste yapın, ve bu ödemeleri zamanında yapacak geliriniz olduğuna emin olun. Bunlardan artan paranız sizin harcanabilir gelirinizdir. Harcamaları planlamak ani gelişecek harcama dürtülerini sınırlayacaktır. Alışverişe giderken liste yapın ve listeye bağlı kalın.Kendinize bir güzellik yapmak istiyorsanız da küçük bir miktarı önceden bu amaçla ayırın. Harcama yapmak için dürtülerinize hakim olmak, harcama yapmaktan daha fazla tatmin edici olacaktır. Teknolojinin yardımı ile farklı uygulamalar ile harcamalarınızı izleyebilirsiniz. Bu sayede harcama alışkanlıklarınızı daha net görüp, gereksiz ve lüks harcamalarınızı farkına vararak daha kolay kesinti yapabilirsiniz. Tasarrufa fatura ve giderleri kontrol ederek başlayabilirsiniz. Elektrik veya telefona fazla para harcıyor olabilirsiniz. Telefon şirketinizin kampanyalarını sürekli takip edip bu faturada büyük düşüşler elde edebilirsiniz. Elektrik harcamanızı elektrik şirketinin daha uygun paketlerini kullanarak azaltabilirsiniz. Senede iki kere gittiğiniz spor salonu aboneliği veya çok az seyrettiğiniz televizyon sinema paketi gibi kullanmadığınız veya az kullanarak gerekli faydayı elde etmediğiniz abonelikleri iptal etmek de önemli bir tasarruf sağlayacaktır. Ayda 10-15 TL nedir ki demeyin, yıllık toplamını hesapladığınızda 2 aylık telefon faturasını karşılayabilirsiniz. Kredi kartı veya banka kredisi borcu ödüyorsanız, bankaların faiz oranlarını araştırarak daha düşük faizli borç ile mevcudu kapatmak da toplamda büyük tasarruf sağlayacaktır. Çok avantajlı faiz ve kredi kanalları bulabilirsiniz, sadece borcu erken kapatmanın maliyetini iyi hesaplamanız bile size nefes alma imkanı sağlayacaktır. Tüm bunları yaparken kendinize ve sevdiklerinize iyi gelecek harcamaları yapmaktan sakınmaya gerek yok. Harcama detoxu, plan ve bütçe yaptığınız sürece katlanılabilir ve zevkli olabilir. Tatile gitmek veya dışarıda yemek yemek istiyorsanız önceden organizasyon yaptığınıza emin olun. Tatil için alternatifleri karşılaştırın, yemek için benzer ama farklı fiyat seçeneklerini veya fırsat sitelerinin tekliflerini değerlendirin. Emeklilik için birikim yapmak, evlilik ve ev kurmak için para biriktirmek veya çocuğunuzun gelecekteki okul masrafları için hazırlık yapmak gibi uzun vadeli planlar yapıyorsanız, birikimler ve harcamadan azalttığınız miktarlar ile yatırım yapmaya başlamak hedeflerinize ulaşmak için size yardımcı olacaktır. Basit düşünürsek yıl içindeki harcamalarınızdan günde 10 TL tasarruf etseniz, yılda 3,500 TL gibi bir rakamı kenara ayırabilirsiniz demektir. Tasarruf yapmayı alışkanlık haline çevirin ve yatırıma yöneltin: Zor günler ve beklenmedik harcamalar için acil durum nakdini bir kenara ayırın. 3 aylık minimum ihtiyacı karşılayacak tutar genelde kabul gören acil durum nakdine karşılık gelecektir. Bu sayede nakit gerektiren beklenmedik durumlarla başa çıkma kuvvetiniz artacaktır. Kendinizi güvende hissedeceksiniz. Sonuç olarak artan paranızı (meblağı önemli değil) bireysel emeklilik hesabınıza aktarın. Bunun en güvenli ve kaliteli yolu, aylık gelirinizin geldiği dönemlerde (maaşlı çalışanlar için), veya her ayın belirli bir gününde banka hesabınıza düzenli aktarım talimatı vermektir. Bu sayede sanki aylık fatura ödemesi gibi emeklilik hesabınızda para birikmeye başlar. Küçük meblağlar sonunda büyük bir toplama ulaşacaktır. Düzenli aktarım sayesinde hesapta para görüp harcama isteğinizin de önüne geçmiş olursunuz. Yatırıma aktardığınız paranızın gerçekten doğru yatırım ürünlerinde değerlendirilmesi en önemli noktadır. Eğer enflasyon oranının altında net getiri elde ediyorsanız birikiminiz eriyecektir. Gerçek anlamda yatırımınızın değer kazanması uzun dönemde birleşik olarak sizin büyük meblağlara ulaşmanızdaki en büyük etken olacaktır. Uzun dönemde birikimlerinizin gerçek getiri sağlaması için biraz riskli ürünlere de yatırım yapmalı ama bunu tutarlı ve uzun dönemli düşünmeniz gerekmektedir. Ülkemizde uzun soluklu yatırım sürecini en iyi destekleyen yapı bireysel emeklilik (BES) sistemidir. Devlet katkısı da büyük bir avantaj olarak birikimlere eklenmektedir. BES birikimlerinin uzun vadede doğru varlıklara yatırımını ise robo-danışmanlık sistemi kullanan BES’ler sağlayabilir. BES şirketlerinin Portföy yönetim şirketleri ile işbirliği yapabilmesini sağlayan yasal düzenleme mevcuttur. Bu sayede BES şirketinin milyonlarca katılımcısının fon dağılımını profesyonellere devretmek mümkün. Portföy yönetim şirketinin piyasa beklentilerini ve piyasa öngörülerini finansal bir algoritma ile tüm katılımcıların risk beklentisine göre dağıtması ise teknolojiyi kullanması yani Robo danışmanlık ile yürütülebilir. Bu konuda tüm altyapısı hazır olan Öneriver’in bireysel emeklilik şirketleri tarafından kullanılması ile katılımcıların birikimleri, portföy yönetim şirketleri tarafından rahatlıkla yönetilebilir. Katılımcıya kalan ise sürekli ve tutarlı bir şekilde uzun soluklu düşünerek birikim yapmak olacak. Piyasaları bilmek gerekmeyecek, ne zaman hangi yatırım aracına yönlendirilmesi gerektiği Öneriver’i kullanan Bireysel emeklilik şirketinin ve portföy yönetim şirketinin işi olacaktır. Öneriver kullanan kurumlar dijital dönüşümün getirdiği avantajlar ile daha fazla varlık yönetecek, müşteri memnuniyetini artıracaklardır. Zor işi Öneriver kurumun katılımcıları adına, yani sizler için, teknolojisi sayesinde yapıyor olacaktır.

Bireysel Emekliliğinize Yatırım Yapın, Bırakın Robo Danışmanlar Yönetsin

2008 yılında gerçekleşen global ekonomik kriz sonrasında, Amerika başta olmak üzere gelişmiş ülkelerde bankalara ve aracı kurumlara karşı kamuoyunda bir güven kaybı oluştu. Fakat yaşanan bu kriz, finans sektöründe hızlı bir değişim sürecini de başlatmış oldu ve birçok yenilikçi firma sektörde kendisine yer buldu. Robo-Danışmanlık platformları, bu değişim sürecinde ortaya çıkan yenilikler arasında şüphesiz en dikkat çekenlerden biri olmuştur. 2008 yılından önce, sadece yatırım danışmanları kişiye özel yatırım planlamaları yapabilmekteydi ve bu hizmetten yararlanabilmek için yatırımcıların yüksek miktarda sermayeye sahip olmaları gerekmekteydi. Günümüzde ise Robo-Danışmanlık platformları sayesinde, telefonunuzda birkaç dokunuş ve hesabınızda küçük bir birikim ile yatırımcı olmak mümkün. Sağladıkları bu kolaylık ve erişilebilirlik sayesinde hızla artan popülarite ne yazık ki bilgi kirliliğini de beraberinde getiriyor. Bu yazımızda, robo danışmanlık hakkındaki bu bilgi kirliliğini mümkün olduğunca gidermeyi ve doğru bilinen yanlışları tartışmayı amaçlıyoruz. 'Robo-Danışmanlık platformlarında portföyleri robotlar yönetmektedir.' Robo-danışmanlık platformlarında yapılan asıl işin robotlar tarafından yapıldığı algısı bulunmaktadır. Bu algının oluşmasında hizmetin isminin robo danışmanlık olmasının bir payı var şüphesiz, ancak <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.oneriver.co/'>Öneriver’de</a> bilinenin aksine robotların, yani aslında algoritmaların, hangi tür yatırım aracının kullanılacağı veya nereye yatırım yapılacağı gibi yatırım kararları alması söz konusu değildir. Algoritmalar, yatırım uzmanları tarafından büyük miktarda bilginin işlenmesi, sınıflandırılması ve insanlara ulaştırılması amacıyla kullanılan bir araçtır sadece. Kısaca algoritmalar yatırım kararı almaz, yatırım uzmanlarının karar almalarına yardımcı olur ve aldıkları kararların büyük kitlelere ulaşmasını sağlar. 'Robo-danışmanlık platformları, geleneksel finans kurumlardan daha risklidir.' Robo danışmanlık platformlarının dünyada sadece 10 yıldır faaliyet göstermeleri, kimi insanlar tarafından, köklü finans kurumlarına kıyasla daha riskli ve istikrarsız görünmelerine sebep olabilmektedir. Halbuki bir yatırım ürününe yatırım yaptığınız zaman aldığınız risk, Robo-Danışmanlık platformu kullandığınız için artmaz. Maruz kaldığınız risk, her iki durumda da, yatırım yaptığınız yatırım aracının riskinden ibarettir. Robo-Danışmanlık platformları da geleneksel finans kurumlarının uyması gereken regülasyonlara tabidir. İki taraf da, yatırım danışmanlığı hizmeti verebilmek için SPK’dan yatırım danışmanlığı yetki belgesi almak, yatırımcı varlıklarını bağımsız bir saklama bankasında tutmak, yatırım tavsiyesi verirken kullandığı yöntemleri SPK’ya kabul ettirmek zorundadır. Herhangi bir yatırım kuruluşunun tasfiye olması durumunda, ki buna robo danışmanlar da dahildir, yatırımcı kendi adına MKK (Merkezi Kayıt Kuruluşu) nezdinde açılan hesapları vasıtasıyla varlıklarının tamamına ulaşabilmekte ve hiçbir kayıp yaşamamaktadır. 'Robo-Danışmanlık platformlarının kullanımı zordur.' Robo-Danışmanlık platformları yeni teknolojiler kullanarak faaliyet gösterirler. Teknolojiyle arası çok iyi olmayan insanlar için ise internet üzerinden veya mobil uygulama kullanarak yatırım yapma fikri göz korkutucu olabilir. Ancak, Robo-Danışmanlık platformları yalnızca teknolojiyle iç içe olan yeni neslin kullanımı için tasarlanmamıştır. Bu platformların kullanımı çok kolay olduğundan dolayı herkes tarafından kullanılabilir. Örneğin, <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.oneriver.co/'>Öneriver</a> altyapısını kullanan bir portföy yönetim şirketi veya emeklilik şirketi müşterisiyseniz yapmanız gereken tek şey yatırmak istediğiniz tutarı belirlemek ve birkaç soruya cevap vermektir. Bu sorulara verdiğiniz cevaplar sayesinde sistemimiz sizi tanıyacak ve yatırım uzmanlarımız sizin yatırımcı profilinize uygun tavsiyeler verebilecektir. Size özel oluşturulan kullanımı kolay önyüzlere her an her yerden ulaşarak yaptığınız yatırımın performansını takip edebileceksiniz. 'Robo-Danışmanlık hizmetlerinin maliyeti, geleneksel finans danışmanlarıyla aynıdır.' Birçok insan Robo-Danışmanlık platformunun kullanım ücreti ile geleneksel finans kurumlarının hizmet ücretlerinin benzer olduğunu düşünmektedir. Ancak, Robo-Danışmanlık platformu kullanmak yatırım danışmanlarından hizmet almaktan çok çok daha ucuzdur. Bu durum hem Robo-Danışmanlık platformlarının yatırım stratejilerinden hem de birçok sürecin dijital ortama taşınmasının getirdiği maliyet avantajından kaynaklanmaktadır. Finansal piyasalarda fon yönetimi aktif ve pasif yönetim olmak üzere iki şekilde yapılır. Robo-Danışmaklık platformlarının büyük kısmı pasif fonlardan yararlanmaktadır. Pasif fonları bir varlık grubundaki (hisse senedi gibi) farklı yatırım araçlarını bir arada bulunduran ve bir endeksi takip eden (örneğin Bist100) bir portföy gibi düşünebilirsiniz. Pasif fonların avantajı, yönetilmesi için fazla çaba gerektirmemesi sebebiyle yönetim ücretlerinin oldukça düşük olmasıdır. Yatırım danışmanları ise endekslerden iyi performans göstermeyi amaçlayan aktif fonlar yönetirler. Bu yöntem, derin araştırma ve veri analizi gerektirdiğinden dolayı yüksek kullanım ücretlerine neden olmaktadır. Aktif fonların yönetim ücretleri pasif fonların 5–6 katına kadar çıkabilmektedir. Ancak yapılan araştırmalar, pasif fonların uzun vadede yatırımcılarına daha yüksek getiriler sağladığını göstermektedir. 'Robo-Danışmanlık sistemleri geleneksel finans danışmanlarını ortadan kaldırmaya geliyor.' En çok korkulan ve robo danışmanların ülkemizde yaygınlaşmasını en çok engelleyen düşüncelerden biri budur. İçerisinde robot geçen her kavram gibi burada da insanların işinin elinden alınacağı korkusu hakimdir. Ancak <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.oneriver.co/'>Öneriver</a>’in finans piyasalarını ele geçirme gibi bir misyonu yoktur. Tam aksine; hem yatırımcıların, hem geleneksel finans kurumlarının hem de ülkemizdeki sermaye piyasalarının kazanacağı işbirlikleri kurmak amaçlanmaktadır. Vizyonumuz; mevcut şartlarda profesyonel varlık yönetimi hizmetine ulaşabilecek büyüklükte bir serveti bulunmayan bireylere bu hizmeti ulaştırmaktır. Bu sayede varlık yönetimi şirketlerinin mevcut yöntemlerle hitap etmelerinin mümkün olmadığı bir kitleye ulaşmalarını da sağlamış oluyoruz. Robo danışmanlık sistemleri, on yıllık kısa geçmişlerine rağmen milyonlarca kullanıcıya ulaşmayı başarmış ve bir trilyon dolara yakın varlık yönetecek hale gelmişlerdir. Üstelik dünya genelinde birçok finans devi de gerek yeni firmaları satın alarak, gerek kendi yazılımlarını üreterek bu sürece dahil olmuşlardır. Böylesine ilgi gören bir teknolojinin ülkemizde de yaygınlaşması ve bilgi kirliliğinin önlenmesi için içerik paylaşmaya devam edeceğiz.

Robo-Danışmanlık: Efsaneler ve Gerçekler

Robo Danışmanlık, teknoloji şirketlerinin küçük ve orta büyüklükte tasarruf sahiplerinin varlıklarını yönetmek üzere yola çıktıkları bir dijital portföy yönetim altyapısıdır. 2008 krizinin en çok hissedildiği ülke olan ABD’de ortaya çıkan bu teknolojiyle şu an dünyada 500 Milyar doların üzerinde varlık yönetilmektedir. Robo Danışmanlık hakkındaki diğer güncel büyüklük ve haberlere <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.roboadvisorpros.com/'>buradan</a> ulaşılabilir. Robo Danışmanlık sistemlerinin özellikle küçük birikimleri etkin yönetmesi büyük banka ve finans şirketlerinin de ilgisini çekmeye başlamasıyla son 5 yılda irili ufaklı bankalar da bu hizmette yer almaya başladılar. Türkiye’de Robo Danışmanlık hizmeti sunmak isteyen şirketlerin finansal hizmet kurumu olması gerekiyor. Bir teknoloji şirketi doğrudan son yatırımcının varlıklarını yönetmek isterse ya portföy yönetimi ve aracılık izinlerine sahip olmalı ya da bir portföy yönetim şirketi veya banka ile bu hizmeti sunmalı. Finansal hizmet şirketleri bu hizmeti vermek için gereken altyapıyı kendileri geliştirebilecekleri gibi Robo Danışmanlık hizmeti altyapısı geliştiren fintech’ler ile de beraber çalışabilirler. Öneriver, Robo Danışmanlık hizmeti vermek isteyen kurumlara bu altyapıyı sağlamak için yola çıktı. 25 yıldır Türkiye sermaye piyasası şirketlerine hizmet veren <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.infina.com.tr/'>İnfina’nın</a> gücünü yanına alması, yazılım ürünü geliştirme, operasyon ve emir yönetim sistemleri ile entegrasyon ve ürün yönetimi konusunda Öneriver’e büyük avantaj sağlıyor. Robo danışmanlık sistemleri temel olarak aşağıdaki 7 başlıkta yer alan hizmetleri verir, geliştirilen yazılımlar bu hizmetleri sağlamalıdır. <ul style='list-style: inside; '><li>Online hesap açılması</li><li>Risk profilinin kişiselleştirilerek hesaplanması, müşterinin en iyi şekilde tanınması (Diğer hesaplarla entegrasyon, psikometrik risk profili)</li><li><a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://slideplayer.biz.tr/slide/3034120/'>Modern portföy teorisine</a> dayalı finansal algoritmanın profesyonel portföy yöneticileri tarafından kullanılarak varlık dağılımı tavsiyeleri oluşturulması. Makine öğrenmesi ile profesyonellerin bilgi ve beklentisinin harmanlanması.</li><li>Varlık dağılımı tavsiyesinin milyonlarca kişiye, kişisel risk profili ve beklentisine uygun kişiselleştirilerek uygulanması, işleme dönmesi.</li><li>Operasyon ve emir işlem sistemleri ile entegrasyon.</li><li>24 saat, 365 gün etkin ve karşılaştırılabilir raporlama (şeffaflık).</li><li>Gereken durumlarda tekrar değerlendirme ve işlem yapılması (rebalance).</li></ul> Bu yazı serisinde Robo Danışmalık sistemlerinin yaptıkları işleri detaylı olarak inceleyecek, çoğunluk tarafından doğru kabul edilen yanlışlara değinecek ve bu hizmetin ülkemiz için neden büyük bir gereklilik olduğuna dikkat çekeceğiz. İlk olarak yaygın bilinen bir yanlışı düzelterek başlamak istiyoruz. Robo Danışmanlık hizmeti son gelinen noktada asla ve asla tüm yatırım kararının bilgisayarlara ve makine öğrenmesine bırakılması değildir. Şu anda yatırım karar süreçlerinin bilgisayar modelleri ve finans uzmanları tarafından yürütüldüğü hibrit yapılar öne çıkmaktadır. Yapay zeka algoritmaları profesyonel yatırım danışmanın ve portföy yöneticilerinin yerini alamaz. Profesyonel yatırım danışmanı ve portföy yöneticilerinin daha hızlı ve etkin hizmet vermesini, piyasa beklentisi ve öngörülerinin milyonlara ulaşmasını sağlar. <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='http://www.tkyd.org.tr/assets/kurumsal_yatirimci_45-6ddb84539f90582eaaf21a8676025917.pdf'>(Makine öğrenmesinin varlık yönetiminde kullanımı için sayfa 22–25'e bakabilirsiniz.)</a> Robo Danışmanlık sistemleri varlık yönetimi hizmetinin dijital dönüşümüdür. Bu dönüşümde profesyonel varlık yönetimi hizmetinin kitlelere erişimi mümkün hale gelmektedir. Endüstri 4.0 gibi, Robo’lara varlık yönetimi 2.0 denilebilir. Buna en güzel örnek Spotify ve Netflix ile eğlence endüstrisindeki dönüşümdür. Müzik veya filmler bilgisayarlar ile oluşturulmuyor, yine insanlar tarafından üretiliyor, geliştiriliyor ama kullanıcıya erişimi şekil değiştiriyor. Kişiselleştirilerek herkese özel hale geliyor. Robo danışmanlık hizmeti de varlık yönetiminde tam olarak bunu sağlıyor. Tamamen makine öğrenmesi ve yapay zeka ile portföy yönetimi hizmeti verilemez, profesyoneller her zaman işin içinde olmalı çünkü piyasalardaki ani değişim ve bilgi akışını en iyi profesyoneller yorumlayabilir. Robo danışmanlık sistemleri sayesinde davranışsal finans başlığı altında görülen duygusal karar alma süreçleri en aza indirilerek uzun vadeli pozitif getiri ve tasarrufların artması sağlanabilir. <img style='width: -webkit-fill-available;' src='https://miro.medium.com/max/700/1*Vn1vvR-bsoEgmwCx3y_HnA.jpeg'/> Bir sonraki yazımızda Robo danışmanlık sistemlerinin ilk aşaması olan online hesap açılması, bunun dünyada nasıl uygulandığı ve ülkemizde nasıl olması gerektiğini inceleyeceğiz.

Robo Danışman Nedir, Ne Değildir.

Dünyada aktif olarak çalışan <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.roboadvisorpros.com/'>200</a>’den fazla robo danışmanlık sistemi bulunmaktadır. Bunların bir kısmı banka ve aracı kurumların ek hizmeti olarak sunulurken yaklaşık yarısı da sadece varlık yönetimi odaklı fintech girişimleridir. Bir önceki yazımızda dünyadaki robo danışmanlık hizmetlerinin süreçlerinden bahsetmiştik. Robo danışman müşterisi olmanın ilk adımı online hesap açımı dünyada hem bankalara bağlı olan hem de bağımsız fintech girişimi olan robo danışmanlar tarafından mümkün kılınıyor. Online hesap açımı kurumlar arasında farklılıklar gösterse de genel hatlarıyla beş bölüme ayrılabilir: <ul style='list-style: inside; '><li>Müşteri bilgilerini alma</li><li>Kişisel bilgilerin kontrolü</li><li>Sözleşme</li><li>Müşteriye özel risk profilini oluşturma</li><li>Robo danışmanın yöneteceği varlığın aktarımı</li></ul> Müşteriye özel risk profili oluşturma ayrı incelenmesi gereken bir başlık olduğu için bir sonraki yazımızın konusu olacak. Bu yazımızda farklı tip robo danışmanların online olarak müşteri bilgilerini alma, bu bilgilerin kontrolü, sözleşme imzalanması ve müşterilerin yönetilecek varlıklarının aktarımı adımlarını nasıl uyguladıklarından bahsedeceğiz. Bankaların hizmeti olan robo danışmanlık hizmetinden faydalanmak için halihazırda banka müşterisi olmanız ve bankada hesabınızın olması gerekiyor. KYC (Know Your Customer) sistemiyle çalışan bankalarda ek bir sözleşme, kimlik bilgilendirmesi ve doğrulaması gerekmeden robo-danışmanlık hesabınızı açıp bankadaki hesaplarınızdan para transferi yapıyorsunuz. Süreç hem müşteriler hem de kurumlar açısından oldukça hızlı ve verimli bir şekilde gerçekleşiyor. Bu süreçler bankalardan bağımsız fintech girişimi robo danışmanlar için biraz daha farklı işliyor. Öncelikle e-posta adresiniz ve şifreniz ile ön müşteri kaydı gerçekleştiriyorsunuz. Ardından kişisel bilgilerinizi girmeniz isteniyor. ABD ve Avrupa’da incelediğimiz tüm robo danışmanlık şirketleri beklenileceği gibi isim-soyad, adres, telefon numarası gibi bilgilerinizi istiyorlar. Amerika’da hizmet veren şirketler genelde yabancılara hizmet vermiyorlar. Avrupa Birliğinde kurulu olanlar ise tüm Avrupa Birliği ülkelerine olmasa bile bir kısmına hizmet verebiliyor. Bilgilerinizin kontrol edilmesi aşamasında ülkeler ve kurumlar arasında farklılaşmalar gözlemleniyor. Örneğin ABD’deki bağımsız robo-danışmanlar kişisel bilgilerin ardından sosyal güvenlik numaranızı girmenizi istiyorlar ve bu numara ile bilgilerinizi kontrol ediyorlar. Bizdeki kimlik numarası gibi bir altyapı ile devlet sistemi üzerinden kimliğiniz doğrulanıyor. İngiltere’deki Monzo isimli bir dijital banka elinizde resimli bir kimliğinizi tuttuğunuz kısa bir video çekip yüklemenizi istiyor. Kurumlar tüm bu işlemleri kendi uygulamaları üzerinden gerçekleştiriyor. Kişisel bilgilerinizin kontrolünden sonra sözleşme kısmı geliyor. Ekranda gösterilen sözleşmeyi sonuna kadar kaydırıp farklı şekillerde onaylayabiliyorsunuz. Örneğin bazı şirketler sizin için bazı imza örnekleri oluşturuyor ve kendiniz bir imzayı seçip dokümanın belirtilen noktalarına tıklayarak atabiliyorsunuz. Onayladığınız sözleşme e-posta hesabınıza gönderiliyor. Bu çözüm dokümanların ıslak imza gereksinimi yüzünden fiziksel olarak el değiştirmesi gibi çok ciddi bir operasyonel verimsizliği ortadan kaldırıyor. En son adımda robo danışmanın yöneteceği varlığın aktarımı geliyor. Robo danışmanın önyüzlerinden entegre etmek istediğiniz bankanızı seçip banka müşteri numaranızı ve şifrenizi giriyorsunuz. Telefonunuza gelen doğrulama kodunu girdikten sonra Robo danışman önyüzlerinden seçili bankalarda ne kadar varlığınız olduğunu görebiliyor ve tek tuşla varlık aktarımı yapabiliyorsunuz. ABD ve Avrupa’da açık bankacılık regülasyonları sayesinde tüm bankalar üçüncü kurumlarla isteyen müşterilerinin bilgilerini paylaşmak zorunda olduğundan robo danışmanlar neredeyse tüm bankalarla entegre olabiliyor. Bu sayede hem müşteriler tek bir platformdan tüm hesaplarını görebiliyor hem de havale/EFT gibi işlemlerle uğraşmadan kolay ve hızlı bir şekilde para aktarımı yapabiliyor. Sonuç olarak akışlar farklı da olsa kurumlar güvenli bir şekilde sizi tanıyarak bir hesap açılımı gerçekleşiyor. Hesabınızı en fazla 7–10 dakika içinde açabiliyorsunuz. Tüm bu süreçler yasal dayanaklara sahip ve gerektiğinde kanıtlanabilecek bilgileri sağlayacak şekilde tasarlanmış. Günümüzde herkesin bilgileri güvenli devlet sistemlerinde tutulduğu için kolaylıkla doğrulama da yapılabiliyor. Eğer şirket verdiğiniz bilgileri yeterli bulmazsa ek belge isteyebiliyor veya sizi arayarak bu süreci tamamlıyor. Ülkemizde ise banka ve aracı kurum gibi finansal kurumlarda hesap açmak için malesef kişisel olarak gitmeniz, gereken belgeleri (örn: adres için fatura) elden teslim etmeniz ve ıslak imza ile hesap açmanız gerekiyor. Ancak bu işlemleri tamamladıktan sonra mesafeli sözleşme ile banka iştiraklerinde hesap açabiliyor veya ek hizmet sözleşmeleri onaylayabiliyorsunuz. Ülkemizde bu konuyla ilgili birden çok yasa koyucu kurum (SPK, BDDK, MASAK) olduğu için henüz hiçbir finans kurumu online hesap açımını destekleyemiyor. Robo danışmanlarla profesyonel varlık yönetimini kitlelere yayabilmek için ise online hesap açımının sağlanması gerek. Hesap açımı süreçlerinin kısalması tüm finans kurumlarında operasyonel verimin artması, müşteri başı giderlerin düşmesi ve doğaya daha az zarar verilmesi anlamına geliyor. Umarız ki ülkemizde bunun için gereken adımlar yakında atılır.

Robo Danışmanlıklarda Online Hesap Açılımı

Sohbet Robotlarının müşterilerinizin yatırımları ile ilgili gönderdikleri maillere cevap verdiklerini, yazılımların en son haberleri, ekonomik verileri ve akademik makaleleri tarayarak detaylı yatırım raporları hazırladıklarını hayal edin. Bu durum size varlık yönetimi ile ilgili bir bilim-kurgu gibi görünebilir. Ancak bu durum, çok büyük miktarda veriyi yıldırım hızıyla işleyip, yorumlayabilen ve hızla büyüyen yapay zeka (AI) tarafından desteklenen finansal teknolojilerin (fintech’in) öncü noktasıdır. Yapay zeka teknolojisi geliştiricileri; yapay zekanın, finans sektörünü yeniden şekillendirmeye hazırlandığını belirtiyor. Yaşanan bu teknolojik gelişmeler sektör içerisindeki küçük ve bağımsız firmalar için çok büyük fırsatlar sunsa da aynı zamanda bu firmaların büyük riskler almalarını gerektiriyor. Bu nedenle bu firmaların bulabildikleri bütün yardımlara ihtiyaçları var. Özellikle büyük varlıklı yatırımcılara ($300,000 ve üstü) hizmet veren firmalar arasında büyük bir rekabet var. Büyük varlık yönetim firmaları, 6 Büyük Banka* gibi, büyük pazar paylarına sahip ve dahası bu firmalar yapay zeka teknolojilerine benimseyip daha fazla müşteri kazanmak istiyorlar. * 6 Büyük Banka, Kanada’nın en büyük bankalarını ifade etmek için kullanılan bir tabirdir. Bu bankalar arasında: National Bank of Canada, Royal Bank, Bank of Montreal, Canadian Imperial Bank of Commerce, Scotiabank ve Toronto Dominion Bank yer almaktadır. Bir diğer yandan, düşük maliyetlere ve mobil kullanım kolaylığına öncelik veren teknoloji düşkünü yatırımcıların tercih ettiği Robo-Danışmanlık platformları, bağımsız yatırım firmaların market paylarıdır. Toronto’da kurulan Robo-Danışmanlık platformu Wealthsimple fintech alanında öncü firmalarından biri. Servetini Silikon Vadisinden kazanan, teknoloji dehası Micheal Katchen 2014 yılında Wealtsimple’ı kurdu. Firma kuruluşundan bu yana toplamda 1 milyar dolar varlık yönetiyor ve 30 binden fazla yatırımcıya ulaşmış durumda. 2016 yılında ise firma farklı bir yöntemle ilerlemeye karar verdi. Küçük ve bağımsız yatırım firmaları ile pazar payı için mücadele etmek yerine, bu firmalara yardım edebilecek yeni bir platform oluşturdu. “Wealthsimple for Advisors” ismi ile yatırım danışmanlarına yönelik olan bu özelleştirilebilen teknoloji, portföy yönetiminden uygunluk denetimine kadar her işlemi yapabiliyor. Wealthsimple CIO’su Dave Nugget bu iş kollarının hızla büyüğünü belirtiyor. “Bu platform müşteri ilişkilerinde katma değerli hizmetlere odaklanmak isteyen yatırım danışmanlarının sektörde oluşan ihtiyaçlarını karşılıyor.” diyor. “Sertifikalı finansal planlayıcılara çalışıyoruz.” bu finansal planlayıcıların yatırımcılarının portföyleri yüksek maliyetli yatırım fonlarından ziyade düşük maliyetli ve otomatik BYF’lerden (Borsa Yatırım Fonu) oluşmaktadır. Finansal planlayıcılar bu platform sayesinde güçlü yanlarına odaklanabilir: emeklilik planı hazırlama. ‘Yöneteceğim hesaplar minimum “$X” miktarda olmalı ve bu yeterliliği sağlayamayan müşterileri geri çevirmek zorunda kalıyorum’ diye belirten varlık yöneticileri de var.” diye ekliyor Dave Nuggets. Wealthsimple Robo-Danışmanlık platformu, bu tarzdaki firmalara küçük yatırımcılara da hizmet verebilmesi için yüksek varlıklı müşterilere uygulanan stratejileri birebir uygulayan ucuz BYF portföyleri oluşturuyor. İş yüklerinin fazlalığı nedeniyle katma değeri yüksek hizmetlere zaman ayıramayan danışmanlara, bu süreçleri yapay zeka kullanımı ile otomatize ederek çözüm sunmak isteyen tek firma Wealthsimple değil. Toronto’da teknoloji startuplarına destek veren Ontario Centres of Excellence’ın CEO’su Tom Corr, siber güvenlikten portföy yönetimine kadar finans sektöründeki birçok ihtiyacı karşılamak için yapay zeka kullanan startupların sayısında artış olduğunu ve Kanada’nın büyük bankalarının, startupların inavosyon konusunda daha iyi pozisyonlandıklarını bildikleri için bu alanlara büyük yatırımlarda bulunduklarını belirtiyor. “Bankalar her işi kendileri yapmaya çalışmaktansa, erken aşamalarındaki firmalarla ortaklık kurmaktan gayet memnunlar çünkü yetenekli çalışanlar burada” diyen Corr, artık bir çok yeni mezun programcının küçük firmalarda çalışmayı tercih ettiğini de ekliyor. Boston yakınlarında faaliyet gösteren Rage Framework firmasının kıdemli genel müdür yardımcısı Jim DeWaele; büyük yatırım firmalarının bu yönde yatırım yaptıklarını çünkü varlık yönetimi sektöründe karşılaşılan problemleri çözebilmeleri için teknolojinin çok önemli olduğunu bildiklerini belirtiyor. Rage, firmalara çok hızlı uygulanabilen esnek yapay zeka çözümleri sunuyor. Sundukları ürünler arasında; elle yazılmış dokümanları okuyabilen, dijitalleştirebilen ve analiz edebilen yazılımlar ve müşterilerin mail yoluyla gönderdikleri sorulara, hızlı ve doğru cevaplar verebilen sohbet robotları bulunuyor. “Firmalar, tutarlılık ve regülasyonlara uyumluluk göstermekle mücadele ederken, aynı zamanda da bireysel danışmanlarına pozitif müşteri deneyimi oluşturmaları için gerekli esnekliği sağlamakta zorlanıyorlar” diyen DeWaele, yatırım danışmanlarından artık daha ucuza daha çok hizmet vermelerinin beklendiğini, yapay zeka ve diğer teknolojilerin bu konuda yardımcı olabileceğini sözlerine ekliyor. DeWaele son olarak şunları belirtiyor: ”Konumuz Robo-Danışmanlar değil, konumuz yatırım danışmanlarına ihtiyaçları olan araçları sağlamak.” The Globe and Mail gazetesinin blog’unda yayınlanan bu yazının orijinal metnine <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.theglobeandmail.com/globe-investor/artificial-intelligence-reshaping-wealth-management/article36379830/'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Yapay Zeka Varlık Yönetimini Yeniden Şekillendiriyor

İnsanoğlunun beyni kusursuz bir para biriktirme makinesi olarak yaratılmamıştır. Bu nedenle, davranışsal finans uzmanlarının fikirlerinden yararlanarak para biriktirmeyi kolaylaştırmanın yollarını araştırdık. Para biriktirmek oldukça zordur. Almak istediğiniz birçok şey olabilir ve bu yüzden her ay farklı bir sebepten ötürü kenara ayıracak yeterli paraya sahip olmadığınızı düşünebilirsiniz. Eğer, bir gün ev veya araba almak gibi bir planınız yoksa, asla emekliye ayrılmayacaksınız veya adınıza çok yüklü bir miktarda miras kalmayacaksa, para biriktirmenin bir yolunu bulmanız gerekmektedir. Para biriktirmeye daha ilerleyen yıllarda başlamayı planlıyorsanız, birleşik faiz kavramına pek hakim değilsinizdir; çünkü şimdi yapmaya başlayacağınız küçük birikimler, ileride yapacağınız büyük birikimlerden çok daha değerlidir. Para biriktirmeyi daha kolay hale getirebilmek amacıyla davranışsal finans alanında etkin bir isim olan Prof. Hersh Shefrin’in de görüşlerinden yararlanarak size yardımcı olabilecek 5 yöntem oluşturduk: #1 : Dış Rollerden yardım alın. Profosör Sherif konuyla ilgili olarak şunları belirtiyor; “İnsanlar özlerinde, kendilerini kontrol etme konusunda çok da becerikli değillerdir. Anında haz alabilme isteği çoğu zaman uzun süreli planlama yapma ihtiyacının önüne geçer. Bu durumla başa çıkmanın en verimli yolu ise ‘dış rollerden’ yardım almaktır.” Bir örnek verecek olursak; güzel bir akşam yemeği yemekten alacağınız haz, bu yemek için harcayacağınız parayı biriktirmekten alacağınız hazdan çok daha fazladır. Bu sebeple, eğer para biriktirmeyi bir seçim olarak değerlendirirseniz, bu parayı biriktirmeme kararı alma olasılığınız da oluşur. Gündelik hayatınızı göz önüne aldığınızda, bu kararı çok sık almanız gerekmektedir. Sonuç olarak, biriktirmeyi planladığınız parayı harcama olasılığınız çok yükselir. Para biriktirmenin alınan bir karar olmasını engellerseniz, hedeflediğiniz birikim miktarlarına ulaşabilir ve bu yoldan sapmadan ilerleyebilirsiniz. Örnek olarak, işvereninizden aylık maaşınızın sizin belirlediğiniz bir kısmını doğrudan bireysel emeklilik hesabınıza yatırmasını isteyebilirsiniz. Bu örnekte işvereninizi “dış rol” olarak adlandırabiliriz. Biriktirmek istediğiniz miktar sizin elinize geçmeden birikim hesabınıza geçtiği için, bu parayla ilgili herhangi bir karar almanıza gerek kalmadan planladığınız birikimleri gerçekleştirebilirsiniz. Bu noktada bir uyarı yapmak istiyoruz: Paranızı harcamanızı isteyen insanlar da “dış rollerin” gücünün farkında olabilir. Hatta üyelik üzerinden hizmet veren firmaların amaçları kendilerini “dış rol” olarak konumlandırmaktır. Örneğin Netflix ve Spotify gibi hizmet sağlayıcıları paranızı banka kartınızdan üyelik modeliyle direkt çekmek isterler. Bu sayede sizin karar alma mekanizmanızı devreden çıkarırlar. #2 Otomatik Para Transferinin Büyüsü Düzenli ve planlı olarak birikim yapmak için sadece işvereninize bağlı kalmayın ve kendinizin “dış rolü” olun. İstediğiniz bir bankada veya yatırım firmasında bir hesap açın ve bu hesaba düzenli periyotlarda olacak şekilde otomatik transfer talimatı verin. Küçük miktarlarda olsa da düzenli olarak yaptığınız bu birikimlerin zamanla büyüdüğünü görmek hem sizi çok iyi hissettirecek hem de daha fazla birikim yapma isteği oluşturacaktır. Burada önemli olan nokta, otomatik olarak transfer edeceğiniz miktarı doğru belirlemektir. Kendinize gerçekçi hedefler koyarsanız belirlediğiniz plan üzerinden hareket edebilirsiniz. Yüksek hedefler belirlerseniz ve bu hedefe ulaşamazsanız, birikim hesabınızdan harcama yapmak zorunda kalırsınız ve bu durum birikim konusundaki motivasyonunuzun düşmesine neden olabilir. Küçük de olsa, kendinize ulaşılabilir aylık birikim miktarları ve bir son hedef (Ev satın alma, araba satın alma vs) belirleyin ve hedefinize ulaşana kadar bu hesabınızdan çekim yapmayın. #3 : Sadece Nakit Para Kullanın. Nakit para kullanımı, para harcamalarını daha zorlu bir sürece dönüştürecektir. Ödemelerinizi peşin olarak yapmak ve cebinizdeki paranın azalmasını görmek gerçekten hiç eğlenceli değildir. Prof. Shefrin, yanınızda sadece büyük banknotlar halinde nakit para bulundurmayı ve ödemelerinizi cebinizdeki en büyük banknot ile yapmayı öneriyor. “Bu durum, şunu düşünmeye zorluyor, ‘Bu harcama için 50 Pound’luk bir banknotu gerçekten bozdurmak istiyor muyum?’ Kazandığınız paranın belirli bir kısmının harcandığının bilincinde olmak, toplam tüketiminizin azalmasına neden oluyor.” Kumarhanelerde, poker çipi kullanılmasının altında yatan neden de gerçek para harcadığınızın size unutturulmak istenmesidir. Bu yüzden kendinize bunu hatırlatın ve para harcamayı sancılı bir süreç haline getirin. #4: Nakit Paranızın Bir Kısmını Kenara Ayırmayı Alışkanlık Haline Getirin. Şimdi, yaptığınız tasarruflardan zevk almanın vakti. Prof. Shefrin konu ile ilgili olarak şunları belirtiyor: ”Harcamalarınızı nakit olarak yaptığınızda ve para üstünün 5 Pound’dan küçük olduğu durumlarda, bu parayı kumbarada veya benzeri bir yöntemle saklayın ve bir ay boyunca biriktirin. Ay sonunda birikiminizi bankanıza yatırın. Bu durum sizi iyi hissettirecektir.” Bu yöntem sizin çok lüks bir villa almanızı veya erken yaşta emekli olmanızı sağlamayacaktır. Ancak tahmin ettiğinizden daha hızlı bir şekilde birikim yaptığınızı ve birikiminizin sürekli arttığını görmek para biriktirme iştahınızı artıracaktır. #5: Para Biriktirmeyi Oyun Haline Getirin Bu yöntem kulağa garip gelebilir ancak lütfen yazıyı okumaya devam edin, sonuçta Hersh Shefrin dünyada davranışsal ekonomi konusunda en önde gelen kişilerden biri. Shefrin konu ile ilgili olarak şunları belirtiyor: “Oyun geçekten en kilit nokta, çünkü birikimi oyuna dönüştürmek beyninizin ödül merkezini harekete geçirir. Eğer davranışlarınızı korku yerine ödül merkezi belirliyorsa, harekete geçme ihtimaliniz daha yüksektir.” Oyunlaştırmayı uygulamak için bir yöntem; her çeyrek ulaşabileceğiniz bir birikim miktarı seçmektir. Ve çeyrek sonunda hedefinize ulaştığınızda, dışarıya çıkıp güzel bir yemek yiyerek kendinizi ödüllendirebilirsiniz. Shefrin: “Oyununuzu oluştururken, kazanabileceğiniz şekilde planladığınızdan ve ödülünüzü alabileceğinizden emin olun. Aynı zamanda kendinize karşı sert olun. Eğer hedef birikime ulaşamazsanız, ödülünüz ne olursa olsun bunu unutun.” diye belirtiyor. Ve son olarak, bu kadar emek harcayıp biriktirdiğiniz paranız ile doğru ve akıllı bir şekilde yatırım yaptığınızdan emin olun. Wealthsimple Robo-Danışmanlık platformunun blog’unda yayınlanan bu yazının orijinal metnine <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.wealthsimple.com/en-ca/?uk_redirect=1&'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Psikolojinin Yardımıyla Nasıl Daha Fazla Para Biriktirilebilir?

Amerika Birleşik Devletleri’nin en büyük yatırım bankalarından biri olan Goldman Sachs dijital bankacılığa oluşturdukları “Marcus” adlı platform ile adım attı. Daha geniş bir müşteri kitlesine hizmet vermek amacıyla oluşturulan platformun başarısı bankacılık sektörünün gidişatı hakkında önemli sinyaller veriyor. Goldman Sachs bugüne kadar sadece çok varlıklı kişilere yatırım bankacılığı hizmeti sunan bir firmaydı. Daha çok müşteriye ulaşmak isteyen firma, artık Marcus sayesinde kullanıcılarının 1 Dolar değerinde hesap açmalarına bile olanak sağlıyor. Marcus bankacılık sektöründeki birçok finansal hizmeti sunabilen müşteri odaklı dijital bir platform olma yönünde ilerliyor. Marcus’un kurucusu Goldman Sachs daha başarılı bir altyapı sunmak amacıyla pek çok Fintech firmasına yatırım yapıyor. Firma Amerikan bankaları arasında 30 Milyar doları aşan yatırımla en büyük fintech yatırımcısı olarak göze çarpıyor. Sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde ve İngiltere’de müşterilerinden <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://dailyfintech.com/2019/04/30/you-can-marcus/'>46 milyar dolarlık mevduat toplayan platformun</a> bu yıl içerisinde yapacakları yatırım sonucunda robo-danışmanlık platformu aracılığıyla küçük yatırımcılarda <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.americanbanker.com/news/goldman-sachs-plans-wealth-product-aimed-at-mass-affluent'>varlık yönetimi hizmeti vermesi bekleniyor</a>. Bankacılık sektöründeki dijital değişime ve müşteri ihtiyaçlarına Fintech firmalarına yatırım yaparak oluşturdukları yeni dijital iş modeli ile cevap veren Marcus’un hızlı büyümesine devam etmesi bekleniyor. Goldman Sachs’in 2016 yılında hizmete açtığı Marcus hakkındaki detaylı habere <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://thefinancialbrand.com/71955/marcus-goldman-sachs-fintech-platform-banking-lending-strategy/?smedia-twt-jm'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Goldman Sachs: Marcus

Forbes’da “Why People Make Bad Retirement Financial Decisions, And How To Avoid The Trap” ismi ile yayınlanan yazının satır başlarını sizin için toparladık. <ul style='list-style: inside; '><li>Kontrolümüzde olmayan faktörler:</li> İnsanlar yatırım kararları alırken kontrollerinde olmayan konular hakkında çok fazla endişeleniyorlar ve bu yüzden değiştirebilecekleri veya kontrol edebilecekleri faktörlere hiç zaman ayıramıyorlar. <li>İnsanlar neden kötü yatırım kararları alıyorlar?</li> Nobel ödüllü davranışsal iktisat uzmanı Kahneman’ın düşüncelerinden yararlanılan yazıda, insanların karar alırken içgüdülerine fazla güvenerek aceleci kararlar aldıkları belirtiliyor. Bu durumun insanların zeki olup olmamalarından ziyade karar alma süreçlerinin hatalı ilerlemesinden kaynaklandığının üstünde duruluyor.<li>Hatalı finansal kararların nasıl önüne geçilinebilinir?</li></ul> İnsanların veya yatırım firmalarının sistematik karar alma süreçlerini kullanmasının hatalı kararlar almanın önüne geçeceğinin vurgusu yapılıyor. Karar alma sürecinde başarılı olan yatırım firmalarının karar alma süreçlerine veri analizi ve algoritma kullanımı dahil ettikleri belirtiliyor. Alınan her finansal karardan sonra, bu kararın nedenlerinin ve sonuçlarının bir kenara yazılmasının büyük bir iş yükü gibi gözükse de çok olumlu sonuçlar vereceğinden bahsediliyor. Forbes Dergisinin web sitesinde yayınlanan ve emeklilik planlama uzmanı Bob Charlson’un kaleme aldığı bu yazının orijinal metnine <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.forbes.com/sites/bobcarlson/2019/06/19/why-people-make-bad-retirement-financial-decisions-and-how-to-avoid-the-trap/?sh=5f550eea2c7f'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Neden Hatalı Yatırım Kararları Alıyoruz?

JPMorgan Chase, bankacılık müşterilerinin yatırım ihtiyaçlarını karşılayabilmek için bir Robo-Danışmanlık platformu olan You Invest’i piyasaya sürmeye hazırlanıyor. Bankanın internet sitesinden ve mobil uygulaması üzerinden hizmet verecek olan platform, yatırımcıların portföylerini, onların finansal ihtiyaçlarına ve risk profillerine uygun pasif fonlardan oluşturuyor. Yurt dışında ETF, ülkemizdeyse Borsa Yatırım Fonu (BYF) olarak bilinen bu fonlar sayesinde, dünyadaki çoğu robo-danışmanlık platformu gibi You Invest de müşterilerine ucuz ve verimli yatırım danışmanlığı hizmeti verebilecek. 1 yılı aşkın süredir geliştirme aşamasında olan platform piyasaya sürülmeden önce Brooklyn ve New York’da faaliyet gösteren 27 farklı JP Morgan Chase şubesinde teste tabi tutuldu. You Invest’in hizmetlerinden yararlanabilmek için müşterilerin minimum 2500 Dolar yatırım yapması gerekiyor. Banka önümüzdeki yıl bu miktarı 500 Dolara düşürmek istediğini açıkladı. Robo-danışmanlığın teknolojik altyapısının otonom süreçleri, geleneksel varlık yönetimi kuruluşlarına kıyasla çok düşük ücretlerle hizmet verilebilmesini sağlıyor. You Invest’in piyasaya sürülmesi ile ilgili daha detaylı bilgiye <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.yahoo.com/?err=404&err_url=https%3a%2f%2ffinance.yahoo.com%2fnews%2fjpmorgan-chase-launches-invest-portfolios-150000638.html%3fguce_referrer%3daHR0cHM6Ly9vbmVyaXZlcmJsb2cubWVkaXVtLmNvbS9qcC1tb3JnYW4teW91LWludmVzdC1kZDBiOWM5ODliYTg%26guce_referrer_sig%3dAQAAALL26cdRwnyVfrTuPT7J7aoObozKjg4lHIkvHH0acXJXYVEwVW9XFKxSK5jbMPbPuW0jwDUzZCCzjq0MigXANlJaHU8e_U5FT7sEOcE_igTmUgpURFqdhoemrYlm10Cffj00cXEwKTmeSMDNusaP9XOxhV_8ibWT03N7Nz2wTMa0'>Yahoo Finance</a> ve <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.cnbc.com/2019/07/10/jpmorgan-creates-robo-adviser-you-invest-portfolios-with-free-etfs.html'>CNBC’nin yayınladağı haberler</a> üzerinden ulaşabilirsiniz.

JP Morgan: You Invest

Yaklaşık 5 yıl önce, Betterment ve Wealthfront gibi öncü firmalar ABD’deki geleneksel portföy yöneticileri ile rekabet edecek kadar büyüdüklerinde, robo-danışmanların popülaritesi iyice arttı. Geleneksel bankacılık ürünleriyle kıyaslandığında robo-danışmanlık platformları çok daha düşük maliyetli, tam otonom hizmetler sunmaktaydı ancak bu hizmetler neredeyse hiç insan etkileşimi olmadan veriliyordu. Bu nedenle birçok geleneksel varlık yöneticisi robo-danışmanları çok önemsememişlerdi. Onları, sadece maliyet duyarlılıkları çok yüksek olan yatırımcıların tercih edeceği ve ekonomi iyi gitmediği zaman müşterilerini ellerinde tutamayacak “kara kutular” olarak görüyorlardı. Yine de, öncü olmak isteyen bazı banka ve yatırım kuruluşları kendilerine ait robo-danışmanlık platformlarını piyasaya sürdüler. Bu girişimlerden bazıları ciddi başarılara imza attılar. Örnek verecek olursak ABD’nin en büyük 2 robo-danışmanlık platformu geleneksel varlık yöneticisi olan Charles Schwab ve Vanguard tarafından kuruldu. <img style='width: -webkit-fill-available;' src='https://miro.medium.com/max/589/1*CgmCgBnRpQ7HJJnR_nQ9DQ.png'/>Amerikanın En Büyük 5 Robo-Danışmanlık Platformu Robo-danışmanlık platformlarındaki insan etkileşiminin eksikliği “kara kutu” olarak görülmelerine neden oluyor ve bu durum robo-danışmanların karşılaştıkları en büyük engel olarak gözüküyor. Ancak <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3364850&dgcid=ejournal_htmlemail_behavioral:experimental:finance:%28editor%27s:choice%29:ejournal_abstractlink'>Maximilian Gerber ve Christoph Merkle</a> tarafından gerçekleştirilen çalışmaların sonuçları bu engelin gözüktüğü kadar büyük olmadığı yönünde. 114 kişinin katılımı ile gerçekleşen araştırmada, katılımcılar ilk olarak insanların robo-danışmanlara karşı tutumlarını anlamak amacıyla hazırlanmış anket sorularını cevapladılar. Araştırmanın ikinci aşaması olan deneyde ise katılımcılardan paralarını bir makineye veya insan danışmana teslim etmeleri istendi. Sonrasında, insan veya makine danışmanlar bu paralarla birkaç sefer hisse ve bono yatırımı yaptı. Katılımcılara yatırımlarının getirilerini gösterildikten sonra deneye başladıkları danışmanlarla devam etme veya diğer danışmana (insan veya robot) geçiş yapma hakkı verildi. Katılımcıların yaptıkları tercihler, insanların gerçekten robo-danışmanları kullanarak yatırım yapmaya karşı isteksiz olup olmadıkları ve robo-danışmanlara karşı duydukları güveni insan danışmanlara göre daha hızlı kaybedip etmedikleri konusunda araştırmacılara bilgi verdi. Araştırmanın sonuçlarını özetlemeden önce, bir uyarıda bulunmam gerekiyor. Tecrübelerime göre genç yatırımcılar daha yaşlı yatırımcılara kıyasla bilgisayar tabanlı yatırım teknolojilerine çok daha sıcak bakıyor. Ancak şu anda, dünyadaki toplam özel varlığın büyük bölümü daha yaşlı (50 yaş ve üstü) yatırımcıların elinde bulunmakta. Gerçekleştirilen deneyde ise katılımcıların yaş ortalaması 22.8'di. Bu nedenle deneyin sonuçları bir nebze robo-danışmanların lehine çıkmış olabilir. Ancak önümüzdeki yıllarda, dünyadaki birikimlerin genç nesle transfer olacağı göz önünde bulundurulduğunda, bu deneyin sonuçlarının yakın geleceğe ışık tuttuğu söylenebilir. Yapılan çalışmada katılımcıların yatırımlarında insan veya robot danışman tercih etmek olasılıklarının eşit olduğunu saptanmıştır. Yatırımcıların robo-danışmanlara karşı tutumu hakkında yapılan ankete göre; yatırımcıların, insan danışmanların nitel bilgi toplama ve aşırı durumları yönetmede daha başarılı olduklarına inanmalarına rağmen, robo-danışmanların daha yüksek getiri sağlayacaklarına inandıkları ortaya çıkmıştır. Daha yüksek getiri elde etme beklentisi katılımcıların robo-danışmanlar aracılığıyla yatırım yapma isteklerini artırmış gibi gözüküyor. Bu nedenle deney sırasında, özellikle robo-danışmanların insan danışmanlara göre daha iyi performans gösterdikleri dönemlerden sonra, yatırımcılar robo-danışmalara hucum ettiler.(aynı gerçek hayatta olduğu gibi yatırımcılar geçmiş getirilerin peşinden gidiyorlar). Ancak insan danışmanların robo-danışmanlara göre daha yüksek performans sergiledikleri dönemlerden sonra katılımcılar insan danışmanlara yüksek oranda geri dönmediler. Katılımcılara yatırımlarının getirileri gösterildikten sonra robot danışmandan insan danışmana ve insandan robot danışmana geçmek isteyen katılımcıların arasında anlamlı farklılıklar oluşmadı. Kısacası, yeni nesil yatırımcıların birikimlerinin insan danışmanlar yerine robo-danışmanlar tarafından yönetilmesinden son derece mutlu oldukları gözükmektedir. Robo-danışmanlar gerçek sınavını bir sonraki “ayı piyasasında” vereceklerdir. Şimdilik robo-danışmanlar varlık yönetimindeki market paylarını artırmaya oldukça hazır gözüküyor. <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://twitter.com/JoachimKlement'>Joachim Klement</a>’in paylaştığı blog yazısının orijinal metnine <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://klementoninvesting.substack.com/p/robo-advisors-will-grow-if-they-can'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Robo-Danışmanlar ve Yakın Gelecek

Charlas Schwab Bankası fintech alanındaki yatırımlarına devam ediyor. Robo-danışmanlık hizmeti sunan firma, “Project Bear” adını verdiği yeni hizmeti ile yatırımcıların hatalı kararlar almasını engellemeyi hedefliyor. Bu projede geliştirilen yapay zeka temelli algoritmalar yatırımcıların davranışlarını ve demografik özelliklerini analiz ederek hatalı yatırım kararı alabilecek yatırımcıları tespit edebiliyor. Firma bu sayede, marketlerin düştüğü dönemlerde market hareketlerinden ve kendi duygularından etkilenerek yatırımlarını nakite çevirmek isteyen yatırımcılarla iletişime geçip onların uzun vadede getirilerinin azaltmasına neden olabilecek yatırım kararları almalarının önüne geçmeyi hedefliyor. Charles Schwab tarafından 2018 yılında denenmeye başlanan bu program umut vadeden sonuçlar verdi. Marketlerin ani ve sert düşüşler yaşadığı dönemlerde firmanın iletişime geçtiği yatırımcılar, iletişime geçilmeyen müşteri grubuna kıyasla varlıklarını %27 oranında daha az nakite çevirdi. Duygusal ve ön yargılara dayalı yatırım kararları alınması yatırımcıların getirilerinde uzun vadede önemli düşüşlere sebep olabilir. Yatırımcıların hatalı kararlar almasını engellemek amacıyla “Nudge” (Dürtme) yöntemi, “Project Bear’da” olduğu gibi olumlu sonuçlar verebilir. Fortune Dergisinin paylaştığı haberin detaylarına <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://fortune.com/2019/07/09/schwab-uses-a-i-to-predict-nervous-investors/'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Charles Schwab “Project Bear”

Günümüzde, varlık danışmanları fintech’ler tarafından oluşturulan yazılımlar sayesinde müşterilerinin ihtiyaçlarını onlardan önce tahmin edebiliyorlar. Fintech’lerin oluşturduğu otonom online platformlar varlık yönetimi piyasasındaki rekabeti artırmış gibi gözükse de birçok yatırım danışmanı fintech’ler sayesinde yaşanan dijital gelişmelerin müşterilerine sağladıkları hizmetleri güçlendirdiğini belirtiyor. Bu dijital gelişmeler danışmanların gereksiz işlere ayırdıkları zamanın azalmasını ve bu sayede yatırımcılara daha efektif hizmet vermelerini sağlıyor. Varlık yönetiminde portföylerin yeniden değerlenmesi, veri analizi ve müşterilerin dijital ortamdan takip edilebilmesi gibi işlemlerin fintech’ler tarafından otonom olarak yapılabilmesi, yatırım danışmanlarının müşterilerine yüksek faydalı hizmetler için daha fazla zaman ayırabilmelerini sağlıyor. Schwab Advisory Services tarafından geçen aylarda yayınlanan araştırmaya göre, bağımsız yatırım danışmanlığı firmalarından %58'i bu yıl içerisinde yeni teknolojilere yatırım yapmayı planlıyor. Yapılacak yatırımların nedenleri arasında şunlar yer alıyor: <img style='width: -webkit-fill-available;' src='https://miro.medium.com/max/1000/1*LuQjmZpEp4LgMiTMFOnSkQ.png'/> Firmaların <ul style='list-style: inside; '><li>38'i daha fazla müşteriye hizmet verebilmek,</li><li>%20'si manüel yapılan işleri azaltmak için,</li><li>%17'si çalışanlarının daha değerli işlere odaklanabilmesi,</li><li>%10'u ise güvenlik sistemlerini güçlendirebilmek için fintech hizmetlerine yatırımda bulunmak istediklerini belirtti.</li></ul> Accenture’ın yaptığı araştırmaya göre; dünya genelinde fintech servislerine yapılan yatırım boyutu 2017 yılına göre 2 kattan fazla artarak 2018 yılında 55.3 milyar dolara ulaştı. Fintech pazarında yaşanılan hızlı büyüme düşük maliyetli, otonom varlık yönetimi hizmeti veren Robo-Danışmalık firmaları için de geçerli. Sadece Amerika Birleşik Devletleri’nde 200 milyar dolardan fazla varlık Robo-Danışmanlar tarafından yönetiliyor. Geleneksel varlık danışmanlarına kıyasla düşük yönetim ücretleri bulunan ve düşük miktarda yatırımla hesap açabilmeyi mümkün kılan robo-danışmanlar, yüksek maliyetler nedeniyle geleneksel varlık yönetimi hizmetlerinden yararlanamayan kişilere varlık danışmanlığı hizmeti vermeyi hedefliyor. Geleneksel yatırım danışmanları ise finans piyasalarındaki önemlerini korumaya devam ediyor. Fintech’ler sayesinde ağır iş yüklerinden kurtulan varlık danışmanları gayrimenkul planlaması, nakit akışı veya emeklilik planlaması gibi yüksek değerdeki hizmetlere odaklanabiliyor. <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.cnbc.com/world/'>CNBC’nin</a> Fintech alanında yaşanan gelişmelerin geleneksel yatırım danışmanlarına nasıl fayda sağladığının anlatıldığı yazının tamamına <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.cnbc.com/2019/07/22/how-advances-in-fintech-are-helping-financial-advisors.html?__source=sharebar|twitter&par=sharebar'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Fintech’ler Yatırım Danışmanlarına Nasıl Fayda Sağlıyor?

ABD tüketici marketi üzerine yapılan araştırmaya göre; hem tüketici olarak hem de çalışan olarak kilit konumda bulunan Z jenerasyonunu cezbetmek için gerekli en önemli faktör bir amaç uğruna faaliyet gösteren bir işletme olmanız. Z kuşağının %55'i çevre dostu ve sosyal açıdan sorumlu markaları tercih ediyor. Bu kuşak, sizden dünyayı bir şekilde iyileştirecek olumlu bir amaç edinmenizi bekliyor. Arkasında bıraktığı zarardan bağımsız olarak yalnızca para kazanmak için yapılan herhangi bir iş Z tarafından dışlanma riskini artırıyor. Şimdi ilginç kısma geliyoruz. Özellikle son bir haftada olmak üzere, 20 yıldır sürdürülebilir finans, sürdürülebilir bolluk ve “Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Gelişme Hedefleri” (UN SDGs) üzerine blog yazıları yazıyorum. Bence artık bu konu hakkında bir şeyler yapılmasının zamanı geldi. Eğer sadece hissedarların getirileri ve çeyreklik rapor sonuçları üzerinde yoğunlaşırsanız, en yetenekli yazılımcıları veya en karlı müşterileri firmanıza çekemezsiniz. Aynı şekilde, eğer bir emeklilik fonu yönetiyorsanız ancak gelecekte emekliliğini alacak hiç kimse kalmazsa, bir emeklilik fonu yönetmenin anlamlı olduğu söylenebilir mi? Eğer gezegeni yok edersek, hiçbir şeyin anlamını yok. Bence bir sonraki nesle hitap etmek isteyen herhangi bir finansal kurumun bir amaca ihtiyacı var ve geleceğe yatırım yaptığını kanıtlaması gerekiyor. Sürdürülebilir amaç ve hedefleri olduğunu ve bu konularda ciddi olduğunu göstermesi gerekiyor. Örneğin yenilenebilir enerjiye ve çevre dostu firmalara yatırım yaparken, kar dışında başka hiçbir şey sunmayan silah firmalarından kaçınmak gerekiyor. Bunu yapabilir miyiz? Bunu cidden yapabilir miyiz? Çok emin değilim. Şu anda gördüğüm çoğu finans firması sürdürebilirliği pek ciddiye almıyor. Bu firmalar bir yandan sürdürülebilir olduklarını iddia ederken bir yandan da sürdürülebilir olmayan firmalarla anlaşmalarına devam ediyor. Çok sık karşılaştığımız bu anlaşmalar ancak eylemciler dahil olduğunda gün yüzüne çıkıyor. Finans dünyasına yapılan bunca eleştiri sonucunda, eğer bu endüstri kendini toplum ve dünya için iyi bir güce dönüştürebilirse o zaman geleceğimiz parlak diyebiliriz. Şu an bu durumu ahlaki açından bir değişim içerisinde görüyorum ve bu sürece öncülük eden birkaç firma var. “World Finance” tarafından belirlenmiş bu kısa liste aşağıdaki gibi. ABD: <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='http://www.bankofamerica.com/'>Bank of America</a> Avustralya: <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.westpac.com.au/'>Westpac</a> Hindistan: <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://bandhanmf.com/'>Bandhan</a> Yeni Zelanda: <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.kiwibank.co.nz/personal-banking/'>Kiwibank</a> İsviçre: <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.jsafrasarasin.com/internet/com/'>Bank Sarasin</a> Kanada: <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.triodos.com/'>Vancity</a> Nijerya: <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='http://www.accessbankplc.com/'>Access Bank</a> <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://thefinanser.com/'>Chris Skinner</a>’ın sürdürebilir bankacılık hakkındaki bu güzel yazısının orijinal metnine <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://thefinanser.com/2019/07/banks-need-a-purpose-other-than-making-money.html/'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Bankalar Amaçlarını Para Kazanmakla Sınırlandırmamalı

Yatırımcıların giderek daha çok robo-danışmanları tercih ettiğini gösteren çalışmalar her gördüğümüzde bizi mutlu ediyor. Klement kısa süre önce, yatırımcıların insan danışmanların yerine robo-danışmanları benimsemeye son derece istekli olduklarını gösteren bir araştırma üzerine bir yazı paylaşmıştı. Yapılan yeni bir araştırma, Klement’in bir önceki yazısında bahsettiği araştırmanın eksik olduğunu düşündüğü bir bölümü tamamlamış görünüyor. Robo-Danışmanlar ve Yakın Gelecek Bölüm 2 Önceki yazımda; yatırımcıların algoritmaları insan danışmanlara kıyasla daha objektif bulduğunu ve bu nedenle robo-danışmanlardan daha yüksek getiriler beklediğinden ve dolayısıyla bu durumun robo-danışmanların yatırımcılar tarafından daha kolay benimsenmesine yol açtığını belirtmiştim. Ancak bu araştırmanın katılımcılarının büyük bir bölümünün üniversite öğrencilerinden oluştuğunu ve bu katılımcıların yaş ortalamasının 22,8 olduğuna dikkat edilmesi gerektiğini vurgulamıştım ve şunları söylemiştim: “Tecrübelerime göre, genç yatırımcılar makine tabanlı yatırım teknolojilerine eski nesillere kıyasla çok daha açık.” Görünen o ki, yaptığım tahmin tamamen doğru olmasa da büyük ölçüde doğru. Birkaç hafta önce, Kudüs’teki Hebrew Üniversitesi’nden Daniel Ben-David ve Orly Sade’in tarafından yayınlanan yeni bir makale tam olarak bunu ele alıyor. Araştırmada, yatırımcıların robo-danışmanları, insan danışmanları ve hibrit modeli (insan danışmanlarla birlikte çalışan robo-danışmanları) benimseme isteklilikleri 3 farklı yaş grubu için ölçüldü. Aynı zamanda yatırımcıların bu üç farklı danışmanlık modeline ne kadar güvendiklerini ölçmek amacıyla bu danışmanlara ne kadar ücret ödemeye istekli oldukları incelendi. Araştırma 20–30 yaş grubundaki yatırımcıların insan danışmanlara kıyasla robo-danışmanları kullanmakta daha istekli olduklarını ve aynı grubun insan danışmanlarla çalışmaktansa hibrit modeli tercih ettiklerini gösterdi. 30–44 yaş grubunda ise yatırımcılar robo-danışmanlarla çalışmaya daha az istekli. Bu yatırımcılar insan danışmanla veya hibrit modelle çalışmayı tercih ediyor. 45 yaş ve üstünden oluşan grubun tercihlerinde ise robo-danışmanlar ve insan danışmanlar için anlamlı farklılıklar oluşmadı. Farklı yaş gruplarının insan veya robo danışmanları benimsemedeki isteklilikleri firmalar açısından önemli bir göstergedir. Firmalar bu göstergeye göre insan danışman veya robo-danışman iş modeli kullanarak ne kadar müşteri çekebileceklerini görebilirler. Bu insanların farklı danışmanlık modelleri için ne kadarlık ücret ödemeye istekli oldukları ise bir diğer önemli göstergedir. 20–30 yaş grubundaki yatırımcılar için çıkan sonuç şaşırtıcı değil. Bu yaş grubu robo-danışmanları benimsemeye istekli olmanın yanı sıra robo-danışmanlara insan danışmanlara kıyasla daha fazla para ödemeye de istekli. 30–44 yaş grubundaki yatırımcıların ise insan danışmanlara daha yüksek ücret ödemeye istekli oldukları saptanmıştır. Bu yaş grubundaki yatırımcıların gözünde, insan danışmanların sundukları hizmetler robo-danışmanlara kıyasla daha değerlidir. Şimdi araştırmanın sonuçlarındaki şaşırtıcı kısma geliyoruz. Araştırmanın sonuçlarına göre 45 yaşının üstündeki yatırımcıların robo-danışmanlar için ödemek istedikleri ücret ile insan danışmanlar için ödemek istedikleri ücret eşit çıkmıştır. Bu yaş grubu sadece hibrit model için daha az ücret ödemek istiyor. Bu sonuç çok mantıklı değil. 20–30 yaş grubundaki yatırımcılar algoritmaları insanlara kıyasla daha güvenilir bulurken, 30–45 yaş grubundaki yatırımcılar ise insan danışmanlara daha çok güveniyor. Bu anlaşılabilir bir durum, genç yatırımcılar internetin, bilgisayarların ve her türlü dijital bilginin hükmettiği bir dünyada büyüdüler. Öte yandan, yaşlı yatırımcılar dijital dünyaya biraz daha yabancı. Bu grup halen interneten önceki yılları hatırlayabiliyor. Peki 45 üstü yatırımcılar neden algoritmalara ve insan danışmanlara eşit derecede güveniyor? Hadi bu durumu kabul edelim, peki bu grup neden hibrit modele diğer modellere kıyasla daha az güveniyor? Yukarıdaki grafikte gözüken sonuçlar 45 yaş üstündeki grup için çelişkiler barındırıyor. Eğer bu gruptaki katılımcılar algoritmalara insanlardan daha çok güveniyorsa, insan danışmanlara çok daha düşük ücret ödemeye istekli olmalılar ve bu yaş grubunun tercihlerinin demografik olarak 20–30 yaş grubu yerine 30–45 yaş grubuna daha çok benzemesi lazım. Eğer bu yaş grubundaki yatırımcılar insan danışmanlara daha çok güveniyorsa, bu durumda insan danışmalara robo-danışmanlara kıyasla çok daha fazla ücret ödemeye istekli olmalılar ve demografik olarak 30 yaş grubuna daha çok benzemeliler. Bu nedenle, araştırmanın en yaşlı grubu için çıkan sonuçlarına şüphe ile yaklaşıyorum. Bu grubun robo-danışmanlara ya da insan danışmanlara ödemek istedikleri ücretler için çıkan sonuçlarda yanlışlık olması gerekiyor. Ancak bu durumu kanıtlama şansım yok. Yapabileceğim tek şey, birinin ücret ödeme istekliliği ile insan ve robo danışmanlar arasındaki ilişkiyi inceleyen yeni bir araştırma yapmasını beklemek. <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://twitter.com/JoachimKlement'>Joachim Klement</a>’in paylaştığı blog yazısının orijinal metnine <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://oneriverblog.medium.com/robo-dan%C4%B1%C5%9Fmanlar-ve-yak%C4%B1n-gelecek-b%C3%B6l%C3%BCm-2-2ab8f8d18c2c'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Robo-Danışmanlar ve Yakın Gelecek: Bölüm 2

Varlık yönetimi karlılığın yüksek olduğu bir sektördür. Profesyonel danışmanlar kişiye özel portföy oluşturma ve emeklilik planlama gibi hizmetleri müşterilerine sunmaktadır. Varlıklı yatırımcılar, yüksek değere sahip varlık yönetimi hizmetinden faydalanma şansına sahiptirler. Profesyonel varlık yöneticileri, müşterilerinin getirilerini maksimize etmelerine yardımcı olurlar ve paralarının onlar için çalışmasını sağlarlar. Böylece yatırımcılar, dikkatlice hazırlanmış bir finansal planı uygulayıp, zaman içerisinde varlıklarının büyümesini izleyebilirler. Buna benzer hizmetler yatırımcıların finansal hedeflerine ulaşabilmeleri için kişiye özel olarak hazırlanmaktadır. Ancak geleneksel yatırım danışmanlığı firmalarından sadece yüksek varlığa sahip kişiler yararlanabilmektedir. Robo-Danışmanların Yükselişi Hızla büyüyen Fintech dünyasında yaşanan gelişmelerin etkileri varlık yönetimi sektöründe de hissediliyor. Robo-Danışmanlık platformları ve otomatik yatırım platformları geleneksel varlık yöneticilerinin müşterilerine sunduğu hizmetlerin çok daha düşük ücretlerle sunulmasını mümkün kılıyor. Hızla büyüyen Fintech dünyasında yaşanan gelişmelerin etkileri varlık yönetimi sektöründe de hissediliyor. Robo-Danışmanlık platformları ve otomatik yatırım platformları geleneksel varlık yöneticilerinin müşterilerine sunduğu hizmetlerin çok daha düşük ücretlerle sunulmasını mümkün kılıyor. Yapay Zeka ve Makine Öğrenmesi Varlık yönetimi sektöründe yapay zekadan yararlanan birçok finansal planlama aracı aktif olarak kullanılmaktadır. Morgan Stanley gibi bankalar müşterilerine daha iyi hizmet sunmak ve insan danışmanlarını güçlendirmek için yapay zekadan yararlanmaktadır. Fintech’ler yapay zeka teknolojilerini veri madenciliğinde, market hareketlerini gözlemlemede ve yatırım kararları verme algoritmalarında kullanmaktadır. Robo danışmanlar, yatırımcılarından aldıkları verileri makine öğrenmesi ile işleyerek doğru yatırım kararları verebilmektedirler. Fintech’in Avantajları Fintech’lerin sunduğu en önemli avantajlardan biri, finansal planlama ve varlık yönetimi hizmetlerini yapay zeka ve robo-danışmanlar aralığıyla daha geniş kitlelere ulaştırmasıdır. Bunu insana bağlı ve çok zaman alan süreçleri otomize ederek başarırlar. Bu durum, deneyimli insan danışmanların daha karmaşık finansal konulara odaklanmalarını ve isterlerse yatırımcılarına daha çok zaman ayırabilmelerini sağlamaktadır. Varlık yönetiminde insan danışmanların her zaman yeri olacaktır. Çoğu zaman yatırımcılar bir insanla konuşmayı tercih etmektedir. Çünkü yatırımcılar için insan dokunuşu önemlidir. Robo-danışmanlar yüksek getiri sağlayabilecek yatırım tavsiyelerinde bulunabilirler, ancak belli konularda insan danışmanlara her zaman ihtiyaç duyulacaktır. <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://medium.com/@thefintechtimes'>The Fintech Times</a> tarafından paylaşılan yazının orijinal metnine <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://thefintechtimes.com/fintech-wealth-management/'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Fintech’lerin Varlık Yönetimine Etkisi

Finansal olarak kendinizi geliştirmenin ilk adımı gelir ve giderlerinizin takibini sağlamanızdır. İkinci adım ise bu gelir ve gider dengesini yönetmede uygulayabileceğiniz bir plan oluşturmaktır. Bu iki adımı bir araya getirerek, başarılı bir bütçeye sahip olabilirsiniz. Finansal bütçeleme sizin için yeni bir konu olabilir veya önceden planladığınız bütçenize sadık kalmakta zorlanıyor olabilirsiniz. Sizin için hazırladığımız 5 adımlık rehber sayesinde kendinize uygun ve hayata geçirebileceğiniz bir bütçe oluşturabilirsiniz. 1. Adım: Paranızın Nereye Gittiğini Anlamak İçin Gelir ve Giderlerinizi Takip Edin İnsanların büyük bir kısmı, her ay gelirlerinin büyük bir kısmını nelere harcadıklarını bilmiyorlar. Harcadıklarını düşündükleri miktar ile gerçekten harcadıkları para arasında ise genellikle büyük farklılıklar var. İlk adım olarak bu farkı net bir şekilde görmek size büyük fayda sağlayacaktır. Harcamalarınızın takibini yapmak bütçelemenin başlangıç noktasıdır. Bunun için banka kartı ve kredi kartı hareketlerinizi takip etmeniz yeterli olacaktır. Bu yöntem harcama alışkanlıklarınızı anlamanıza büyük katkıda bulunacaktır. Bir sonraki aşamada, harcamalarınızı aşağıdaki 3 kategoriye göre ayırmanız gerekiyor: Sabit Giderler: Düzenli aralıklarla ödeme yapmanızı gerektiren harcamalar; ev kirası, araba taksiti vb. borçlar. Finansal Hedefler: Acil durum birikiminiz, bireysel emeklilik, sağlık sigortası, ev peşinatı gibi finansal hedeflerinize ulaşmanız için gerçekleştirmeniz gereken harcamalar. Değişken Giderler: Sabit harcamalarınız ve finansal hedefleriniz dışındaki bütün harcamalarınız: yemek-içme, eğlence, kıyafet, bakım vb. harcamalarınız. Bu sınıflandırmaları yaptıktan sonra geliriniz ve harcamalarınız arasındaki farkı her ay için hesaplayın ve finansal olarak hangi noktada bulunduğunuzu öğrenin. Her ay elinizde harcamadığınız bir miktar para kalıyor mu? Harcamalarınız ve gelirleriniz denk mi geliyor? Yoksa elinizdeki paradan daha fazlasını mı harcıyorsunuz? Hangi noktada olursanız olun harcama kalemlerinize dikkat ederseniz, giderlerinizi azaltmanız neredeyse her zaman mümkün. 2. Adım: Giderlerinizi Azaltın Artık paranızın nereye gittiğini tam olarak bildiğinize göre, bazı harcama kalemlerinize dikkat ederek giderlerinizi azaltıp, ay sonunda elinizde kalan para miktarını artırabilirsiniz. Hey ay düzenli olarak ödeme yaptığınız kurumlarla, örneğin televizyon, internet ve GSM sağlayıcılarınız ile iletişime geçin. Size hitap edebilecek daha uygun üyelikler hakkında bilgi alın veya şu an ki üyeliğinizin için indirimde bulunmalarını isteyin. Dikkat edilmesi gereken bir diğer harcama çeşidi ise çok sık yaptığımız yeme-içme, kahve vb. harcamalardır. Bu tarz harcamalar, genellikle küçük meblağlarda olduklarından dolayı dikkatinizi fazla çekmeyebilir. Ancak bu harcamaları sık gerçekleştirdiğiniz için genel bütçenize olan etkisi düşündüğünüzden büyük olabilir. Örneğin; hafta içi her gün öğle yemeğinizi dışarıda yediğinizi ve öğle yemeği için 20 TL harcadığınızı düşünelim. Haftanın sadece 2 günü dışarıdan yiyeceğiniz bu yemeği evden getirmeniz durumunda haftada 40 TL, ayda 160 TL ve yılda 1920 TL biriktirebilirsiniz. Bu tarz harcamalar katlanarak arttıklarından dolayı uzun vadede önemli miktarlara ulaşabilirler. 3. Adım: Kendinize Finansal Hedefler Koyun Kilo vermek, daha sağlıklı beslenmek, düzenli spor yapmak gibi kararlar alındığında, net hedefler belirlemek kişilerin bu konularda başarılı olma şansını artırmaktadır. Konumuz finansal hedef ve planlar olduğunda da bu durum geçerlidir. Ancak ne yazık ki, toplumun büyük bir kısmının finansal gelecekleri için net bir planları bulunmamaktadır. İlk olarak hedeflerinizi gözden geçirin. Yeni bir araba veya ev almak mı? Ya da kredi kartı borçlarınızı kapatmak mı? Cevabın ne olduğunun çok önemi yok çünkü herkesin farklı hedefleri olabilir. Ancak bu hedeflere ulaşmak için uygulanması gereken yol haritası aynıdır: birikim yap, borçlarını öde ve akıllı yatırımlar sayesinde uzun dönem varlığını artır. Spesifik hedefler, hatta hedef miktarlar belirlemek odaklanmanızı ve motive olmanızı sağlayacaktır. Finansal hedeflerinizi belirlerken acil durumlar için ayırmanız gereken bir fon ilk önceliğiniz olmalıdır. Başlama noktası olarak bu fon için 1000 TL ayırabilirsiniz. Aylık birikim miktarınızı artırıp, borçlarınızı azalttıkça acil durum fonunuzun büyüklüğünü artırabilirsiniz. İdeal durumda bu fonun büyüklüğü en önemli harcamalarınızın 6 aylık değerine eşit olmalıdır. Aynı anda birden fazla finansal hedefe ulaşmayı denemek yanlış bir yöntem değildir, aksine tavsiye bile edilir. Bütün borçlarınızı kapattıktan ve 6 aylık acil durum fonunuzu bir kenara ayırdıktan sonra kendinize belirlediğiniz hedeflerin yanı sıra bireysel emekliliğiniz için de yatırımlarda bulunmaya başlayabilirsiniz. Erken yaşta bireysel emeklilik için yatırıma başlamak, yatırımınızın yıllar içerisinde katlanarak artacağı göz önüne alındığında uzun dönemde size çok önemli katkılarda bulunacaktır. Küçük miktarlarda olsa bile erken yapılan yatırımların uzun dönemde bireysel varlığınızı artırmanıza çok büyük katkısı olacaktır. 4. Adım Bütçeleme Tarzınızı Belirleyin Kıyafet veya evinize bir eşya alacağınız zaman aradığınız ürünün sizin hem kişiliğinize hem de zevklerinize uymasını beklersiniz. Böyle bir ürün aldığınızda, bu ürünü kullanırken keyif alacağınızı bilirsiniz. Şimdi bu yaklaşımı bütçeniz için uygulamaya çalışacağız. Bütçeleme işlemi size sıkıcı geliyor olabilir. Ancak hem finansal ihtiyaçlarınızı karşılayabilecek hem de kendi kişiliğinize ve yaşam tarzınıza uygun bir bütçeleme metodu oluşturmak, size finansal hedeflerinize ulaşmanız için gerekli motivasyonu verecektir ve bütçe planlarınıza sadık kalmanızı sağlayacaktır. Kendinize uygun bir bütçeleme metodu oluşturmanın bir diğer önemli katkısı; aşırı agresif bir bütçe oluşturup bu süreçten yorulmanızı engellemektir. Burada agresif bütçeleme, “gereksiz” harcama olarak adlandırılan her kalemi ortandan kaldırmanızdır. Evet bu yaklaşım kısa sürelerde sizin daha yüksek miktarlarda para biriktirmenizi sağlayabilir ancak bu metodun sürdürülebilir olmadığını söyleyebiliriz. Kısa süre içerisinde sıkılıp bütçe planlarınızdan tamamen uzaklaşmanıza neden olabilir. Mantık çerçevesi içerisinde, bütçe planınıza kendinizi şımartacak harcamalar da eklemeniz motivasyonunuzu artıracaktır. Bu planın daha gerçekçi olduğunu söyleyebiliriz. 50/20/30 Kuralı: Hatırlaması ve uygulaması çok kolay olan bu yöntemde, harcama kategorilerini aşağıda belirtilen oranlarda gruplandırmanız gerekmektedir: <ul style='list-style: inside; '><li>%50: sabit giderleriniz</li><li>%20: finansal hedefleriniz</li><li>%30: değişken giderleriniz</li></ul> 50/20/30 kuralı bütçeniz için net kalıplar belirler. Bu sayede hangi kategorilerde fazla harcama yaptığınızı net bir şekilde tespit edebilirsiniz ve gerekli düzenlemeleri yapabilirsiniz. Örneğin, gıda harcamaları gibi değişken giderleriniz bütçenizin %40’ını oluşturuyorsa, önümüzdeki aylarda yiyecek, içecek gibi harcamalarınıza daha fazla dikkat etmeniz gerektiğini görebilirsiniz. Değerlere Dayalı Bütçeleme: İnsanların onlara zevk ve mutluluk veren şeyler yapmak istedikleri bilinen bir gerçektir. Bu nedenle, eğer bütçenizi kişilik özelliklerinize göre yani sizi mutlu edecek şeylere dikkat ederek hazırlamazsanız, bu ilginç bütçe planını uygulamayacağınızı varsaymak yanlış olmaz. Bu bütçe yönetimine göre planlama yaparken size mutluluk veren şeylere dikkat etmeniz gerekmektedir. İlk olarak en önemli harcamalarınızı ( kiranız, taksitleriniz, borçlarınız, temel yiyecek ihtiyaçlarınız vb.) hesaplayın. Daha sonrasında finansal hedeflerinize ulaşmak için gerekli olan miktarı hesabınıza katın. Bütçenizin kalan kısmını kullanmadan önce hayatta nelerin sizi en çok mutlu ettiğini iyice düşünün ve belirlediğiniz şeyleri bir değer sırasına sokun. Böylelikle sizi en çok mutlu eden harcamalara öncelik verebilirsiniz. Bu yöntemle yaptığınız harcamalar sizi mutlu ettiğinden dolayı bütçe planlamasına karşı motivasyonunuz artacaktır. Aynı zamanda, bu yöntem sizin için gereksiz ve önemsiz harcamaları yapmanızı engelleyecektir. Esnek Bütçeleme: Bu bütçeleme yöntemi sizi fazla zorlamayacaktır ve hazırlaması çok kolaydır. Ancak bu yöntemi kullanırken harcamalarınızda istikrarlı olmanız gerekmektedir. İlk olarak her ay sabit giderleriniz ve finansal hedefleriniz için gerekli harcamaları bütçenizden ayırın. Sonrasında bütçenizin kalan kısmını çok aşırıya kaçmadan istediğiniz gibi kullanabilirsiniz. Dikkat edilmesi gereken nokta, bu bütçeleme yönteminin gelirlerinden fazlasını harcamayan insanlar için hazırlanmış olmasıdır. Toplam 0 Yöntemi: Bu yöntemin ana fikri; harcamalarınızın tamamını daha harcamaya başlamadan hesaplamanızdır. Örnek olarak, aylık maaşınız olan 4000 TL’yi alır almaz bu parayı kağıt üzerinde nasıl harcayacağınızı planlayınız. İlk olarak sabit giderleriniz ve finansal hedeflerinize ulaşmanız için gerekli bütün harcama kalemlerini toplayarak hesaplayın. Daha sonra, elinizde kalan geliriniz 0 TL olana kadar değişken giderlerinizi sıralayın. Bu şekilde, ay boyunca paranızı nerelere harcamanız gerektiğini tam olarak bileceksiniz ve yapmak istediğiniz bir harcamanın gerekli olup olmadığına hızlıca karar verebileceksiniz. Buradaki en önemli nokta, harcamalarınızı kağıda yazdığınız şekilde, bütçenizi takip edecek şekilde yapmanızdır. Eğer bu yönteme uymayı başarabilirseniz, her gün aldığınız finansal kararlarınız için oluşan belirsizlikler ve kaos ortadan kalkacaktır. Zarf Yöntemi: Bu yöntem en eski bütçeleme yöntemlerinden biridir. Maaşınız bankaya yattığında ihtiyaçlarınızı karşılamanız için gerekli miktarı nakit olarak çekiniz ve bütün ihtiyaçlarınızı bu nakit parayı kullanarak gideriniz. Harcamalarınızın hepsini nakit olarak yaptığınızdan dolayı bu yöntem bütçenizden fazlasını harcamanızı engelleyecektir. Her harcamanızı özellikle ev kiranız, faturalarınız gibi harcamalarınızı nakit olarak ödemeyebilirsiniz. Ancak mümkün olduğunca diğer harcamalarınızı nakit olarak yapmaya özen gösterin. M.I.T. tarafından gerçekleştirilen araştırma; nakit ödeme yöntemiyle kıyaslandığında, kredi kartı ile yapılan ödemelerde tüketicilerin 2 kata kadar daha fazla ödemeye niyetli olduklarını göstermiştir. Nakit olarak ödeme yöntemini tercih etmek zor bir yöntem olarak görülse de harcamalarınızda azalmaya sebep olacağı net olarak gözükmektedir. 5. Adım: Planlarınızı Kontrol Edin. Genel sağlık durumunuzu anlamak için yaptırmanız gereken düzenli sağlık kontrolleri gibi, düzenli olarak bütçe planlamanızı da kontrol etmeniz gerekmektedir. Haftada bir gün bütçenizi kontrol etmek için kendinize birkaç dakika ayırın. Herhangi bir harcama kategorisinde fazla harcama yaptınız mı? Bütçede hesaba katmadığınız, yeni ortaya çıkan harcamalarınız var mı? Elinize finansal hedefleriniz için kullanabileceğiniz fazladan bir miktar para geçti mi? Bu soruları kendinize sorun ve bütçe planlarınızda yolunda gitmeyen neler olduğunu tespit etmeye çalışın. Tespit ettiğiniz bu problemleri harcama kalemlerinize dikkat ederek çözmeye çalışın, eğer sorunu halen çözemiyorsanız kendinize ve yaşam tarzınıza daha uygun bir bütçeleme yöntemi seçmeniz gerekebilir. Sonuç olarak bütçe planını herkes için aynı olan bir yöntem olarak düşünmeyin. Bütçe planınızı finansal hayatınızın ve yaşam tarzınızın canlı bir yansıması olarak düşünün. Hazırladığınız bütçe sizinle birlikte gelişebilir olmalıdır.

5 Adımda Kendinize Uygun Bir Bütçe Hazırlayın

Son haftalarda borsanın volatilitesinde — yani hisse senetlerinin fiyatlarının iniş çıkışlarında- çok ciddi artış gözlemliyoruz. Bu dalgalanma hepimizin de bildiği gibi Corona virüsünün (COVID-19) global ekonomi üzerindeki etkisiyle ilgili. Bu piyasa hareketlerini yatırımcılar için daha bilinçli bir perspektife oturtmak için son 50 yıldaki salgınları ve bu salgınların sermaye piyasalarındaki etkilerini inceledik. SALGINLAR BORSAYI NASIL ETKİLER? Genel olarak bulaşıcı salgın hastalıklar ekonomi ve piyasalar üzerinde geçici bir etkiye sahiptir. Hızla uygulamaya konulan sınırlama önlemlerini göz önünde bulundurursak karantinaların ve seyahat kısıtlamalarının sonsuza kadar sürmesi pek olası değildir. Bu durum ekonomik büyümeyi yavaşlatacak olsa da geçici olacaktır. Tarihsel olarak salgınların ekonomi üzerinde geçici etkisi olduğunu gözlemliyoruz. Finansal piyasalar, korkuların artması ve ekonomik tahminlerin revize edilmesi nedeniyle ani tepkiler gösterir. Bununla birlikte hem ekonomiler hem de pazarlar üzerindeki etkisi kısa ömürlü olma eğilimindedir. Tarihsel olarak salgınların ekonomi üzerinde geçici etkisi olduğunu gözlemliyoruz. Finansal piyasalar, korkuların artması ve ekonomik tahminlerin revize edilmesi nedeniyle ani tepkiler gösterir. Bununla birlikte hem ekonomiler hem de pazarlar üzerindeki etkisi kısa ömürlü olma eğilimindedir. <img style='width: -webkit-fill-available;' src='https://miro.medium.com/max/518/1*-4aFOBLj9Le5EBXI7RWyAQ.png'/> SARS’ın Çin’in ekonomik büyümesine olan etkisine bakarsak SARS salgını sonrasında GSYİH’nın kabaca% 2 oranında azaldığını gözlemliyoruz. Yine de, altı ay sonunda salgından önceki seviyesine geri dönmüştür. BU SEFER FARKLI OLABİLİR Mİ? COVID-19 söz konusu olduğunda hala birtakım bilinmeyen durumlar var, bu nedenle bu salgının etkisi kesin değil. Dünya ekonomileri hiçbir zaman olmadığı kadar birbirine bağlı ve bu salgının merkez üssü olan Çin, küresel tedarik zincirimizde büyük rol oynuyor. Diğer ülkelerin ne kadar iyi hazırlandığını veya nasıl etkileneceklerini de henüz kesin olarak bilmiyoruz. Ayrıca bu salgının ekonomi genelindeki diğer riskleri nasıl artırabileceğini de tam olarak bilmiyoruz. Dünya ekonomileri hiçbir zaman olmadığı kadar birbirine bağlı ve bu salgının merkez üssü olan Çin, küresel tedarik zincirimizde büyük rol oynuyor. Diğer ülkelerin ne kadar iyi hazırlandığını veya nasıl etkileneceklerini de henüz kesin olarak bilmiyoruz. Ayrıca bu salgının ekonomi genelindeki diğer riskleri nasıl artırabileceğini de tam olarak bilmiyoruz. YATIRIMCILAR NE YAPMALI? Bir yatırımcının piyasa belirsizliği karşısında yapabileceği en önemli şeylerden biri, portföyünün doğru risk seviyesinde olmasını sağlamaktır. Yatırım yapmayı planladığınız süre kısaysa, portföyünüz zaten düşük bir risk seviyesinde olmalıdır. Düşük riskli portföyler, salgın hastalıklarla ilgili olsun olmasın, piyasadaki dalgalanmalardan korunmanıza yardımcı olur. Daha uzun süreli yatırım yapmayı planlayan yatırımcılar için en iyi eylem ise uygun risk düzeyinde kalmak ve korku temelli değişiklikler yapmamaktır. Piyasalarda ne zaman iyi ne zaman kötü bir gün olacağını asla tam olarak bilemeyiz. 1993 ve 2013 yılları arasında S&P 500'ün ortalama yıllık getirisi % 9.2 idi. Ancak, bu süre zarfında piyasanın en iyi 10 gününü kaçırmış olsaydınız, yıllık getirileriniz kabaca yarıya, yani % 5,4'e düşecekti. Dolayısıyla piyasaların iyi günlerinde pozisyon sahibi olmanın oldukça önemli olduğunu söyleyebiliriz. Korkutucu finansal haber başlıklarından etkilenmemek çok mümkün değildir. Yatırımlarınız için en iyisini yaptığınızdan emin olmak için okuduğunuz haberleri nasıl yorumladığınıza dikkat edin. Uzun vadeli yatırım başarısı için en iyi yol bu 3 adımı gerçekleştirmektir: 1) Hedefleriniz için doğru miktarda risk alın. 2) Tasarruf etmeye devam edin. 3) Planınıza bağlı kalın. <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.betterment.com/'>Betterment</a> tarafından paylaşılan yazının orijinal metnine <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.betterment.com/resources/current-stock-market-conditions-early-2020'>buradan</a> ulaşabilirsiniz.

Corona ve Piyasalar

Yatırım fonu tasarruf sahiplerinden topladıkları paralar karşılığı, sermaye piyasası araçlarından ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri yöneten kurumsal portföy yönetim ürünleridir. Her yatırımcı fonun sahip olduğu portföyün bir kısmını temsil eden katılma payını alarak fon portföyüne ortak olurlar. Yatırım fonlarının detaylı tanımını ve özelliklerini <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.spk.gov.tr/Sayfa/AltSayfa/253'>burada</a> bulabilirsiniz. Yatırın fonları sermaye piyasası denetiminde, merkezi kayıt kuruluşu ve takasbank’ın gözetiminde olduğu için de yatırımcının varlıkları güven altındadır. Kendi portföyünü aktif yönetme zamanı, bilgisi veya fırsatı olmayanlar için yatırım fonları birikimleri değerlendirmenin en etkin yöntemidir. Yatırım fonu portföyü oluşturmanızda yardımcı olmak için geliştirdiğimiz FonKolay uygulamasının demo kullanıcı olarak deneyimlyebilir, yatırım fonları hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Yatırım Fonu Nedir?

Yatırım fonları hakkında özet bilgiye daha önceki <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='/blog/yatirim-fonu-nedir'>yazımızdan</a> ulaşabilirsiniz. Birikimlerinizi yatırım fonlarında değerlendirmek istiyorsanız iki farklı şekilde ama aynı ortam üzerinden yatırım fonu alabilirsiniz. Öncelikle bir yatırım şirketi veya bankada yatırım hesabınızın olması gerekiyor. Yatırım hesabınızdaki tasarrufunuz ile; 1- Kurumun kendi çıkarttığı yatırım fonlarını internet veya mobil şubesi üzerinden doğrudan alabilir, satabilirsiniz. 2- Kurumun internet sitesi ve mobil şubesi üzerinden Türkiye’deki tüm yatırım fonlarını <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://www.tefas.gov.tr/'>TEFAS</a> platformu üzerinden alıp satabilirsiniz. Yatırım fonu almak banka ve aracı kurumlardaki yatırım hesaplarınız üzerinden çok kolay ve hızlı gerçekleştirilebilir. Önemli olan risk alma kapasiteniz ve yatırım süreniz ile uyumlu doğru bir yatırım fonu portföyü oluşturmaktır. Bu konuları yakında daha detaylı inceleyeceğiz.

Yatırım Fonu Nasıl Alınır?

Yatırım portföyü orta ve uzun vadeli tasarrufların getiri elde etmesi amacıyla sermaye piyasası ve/veya gayrimenkul gibi ürünlerin alınması ile oluşturulan portföylerdir. Yatırım portföyü oluştururken en çok dikkat edilmesi gereken noktalardan biri tasarruflara hangi vadede ihtiyaç duyulacağı ve bu sürenin uzunluğu-kısalığına bağlı olarak yatırım yağılan ürünlerin likiditesidir. Örnek vermek gerekirse küçük tasarruflar ile birikim yaparak çocuğunuzun üniversite dönemi için ihtyiaç duyabileceğiniz tutar üzerinden yatırım portföyü oluşturmak istiyorsunuz. Bu amaçla yaptığınız tasarruflara da 5 yıl sonra ihtiyacınız olacak. Bu durumda ev/arsa gibi ürünler yerine bono/tahvil veya hisse senedi birikimi yapmak daha uygun olacaktır. Tam tersi olarak 20–25 yıl sonra emeklilik döneminiz için birikim yapıyorsanız portföyünüzde gayrımenkul bulunmasında sakınca yoktur. Yatırım portföyü oluştururken öncelikle vadeye bağlı olarak yatırım yapacağınız ürünleri belirledikten sonra bu vade ve ürün yapısına sahip yatırım fonları portöyün likit olması ve güvenle saklanması göz önüne alındığından çok isabetli bir seçimdir. Yatırım fonlarından oluşturulacak bir portföyü gelişen piyasa şartlarına göre istediğiniz zaman değiştirebileceğiniz gibi, profesyonel portföy yöneticileri de en etkin şekilde bu portföyün yapısını yönetiyor olacaktır. Beklenti ve tasarrufun vadesine bağlı olarak yatırım fonlarının kıstas ölçütleri ve geçmiş getirilerine bakarak en etkin portföy dağılımını oluşturmanız durumunda güvenle yatırım portföyü oluşturulabilir. Kurumlar müşterilerinin risk ve vade beklentilerine bağlı olarak oluşturacakları yatırım fonu portföylerini <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://fonkolay.oneriver.co/'>FonKolay</a> uygulaması üzerinde rahatlıkla izleyebilir ve müşterileri ile paylaşabilirler.

Yatırım Fonu ve Portföy Dağılımı

Türkiye gerek sunduğu yatırım fırsatları, gerek nüfusunun yatırım konusunda meraklı ve girişken olması (örneğin kripto paralara olan yoğun ilgi) bakımından oldukça heyecan verici bir ülke. Ancak konu bireysel yatırımcıların uzun vadeli birikim yapmasına geldiğinde, ülkemizin dünya geneline, özellikle de gelişmiş ülkelere kıyasla oldukça geride olduğunu söyleyebiliyoruz. Bunun iki tane sebebi var: finansal piyasalarımızın yüksek oynaklığa sahip olması ve düşük finansal okur-yazarlık. Yatırım bilgisi sınırlı olan yatırımcılar ne yazık ki yüksek oynaklığın yaşandığı dönemlerde paniğe kapılıp yatırımlarını yanlış noktalarda satarak pozisyonlarını kapatabiliyor. Yatırımcıların çoğunun kulaktan dolma bilgilerle hareket ettiğini söylemek de mümkün. Kulaktan dolma bilgiyle yatırım yapmanın sonuçları ise ne yazık ki genellikle beklenildiği gibi olmuyor. Bireysel yatırımcılar önceden yaşadıkları kötü deneyimlerden ötürü belli önyargılara sahip oluyorlar. Örneğin geçmişte yüklü bir miktarda birikimini hisse senetlerine koyup yanlış zamanda panikle satan bir bireysel yatırımcının kafasında hisse senetleri güvenli olmayan bir yatırım aracı olarak yer ediyor. Öte yandan bu tip yatırımcıların hızlı para kazanma umuduyla tüm birikimlerini kripto paralara yatırdıklarını duyunca insan şaşırmadan edemiyor. Peki hem dinamiklerin hem de bilgi seviyesinin bireysel yatırımcıların aleyhine olduğu bir ortamda bu kişiler birikimlerini nasıl değerlendirebilirler? Sağdan soldan duyulan bilgiler yerine profesyonel bir yönlendirmeyle yatırım yapmak mümkün olur mu? Türkiye’de yatırım fonları bu soruların cevabı olarak öne çıkıyor. Ülkemiz tam anlamıyla bir fon cenneti. Türkiye’de bireysel yatırımcıların birikimlerini yatırabileceği tam olarak 660 adet menkul kıymet yatırım fonu bulunuyor. Sayıları ve nitelikleri hızla artan bu fonlara ek olarak bireysel emeklilik sistemi (BES) katılımcılarının yatırım yapabileceği 407 adet emeklilik fonu mevcut. Dünyada sıklıkla kullanılan pasif yatırım araçları borsa yatırım fonlarının sayısı ise henüz 13; ancak bu sayının yakın dönemde hızla artacağı öngörülüyor. Biz bu yazıda geniş bir enstrüman yelpazesine yatırım yapabildikleri için yatırım fonlarına odaklanacağız. Yatırım fonları portföy yönetim şirketleri tarafından kurulur ve yönetilir. Bu fonların “türleri” ise hangi enstrümanlara yatırım yapabileceklerini belirler. Örneğin bir kıymetli madenler şemsiye fonu yalnızca altın ve gümüş gibi değerli madenlere yatırım yapabilir. Bu fonların profesyonel portföy yöneticileri tarafından yönetiliyor olması büyük bir avantaj. Yatırım fonları sayesinde bireysel yatırımcılar birikimlerini bu profesyonellerin bilgi ve deneyimine emanet edebiliyor. Yatırım fonlarının bir başka avantajı ise bireysel yatırımcıların düşük miktarda birikimle belli endüstrilere ve sektörlere yatırım yapabilmeleri. Bu noktada özellikle son dönemde popülerliği gittikçe artan tematik fonlar ön plana çıkıyor. Örneğin bir yatırımcı yalnızca 2,53 TL ödeyerek Elektrikli Araçlar fonuna yatırım yapabiliyor. Bu fonun içinde ise Tesla gibi elektrikli araçlarla ilgili 50’nin üzerinde şirket bulunuyor. Bu sayede bireysel yatırımcı hem her şirketi araştırma hem de bulduğu her bir şirketten satın almanın yüksek maliyetine katlanmamış oluyor. Peki yatırım fonlarının performansları nasıl? Her ne kadar profesyoneller tarafından yönetilseler de, bazı fonların belli dönemlerde getirileri düşük kalabiliyor. Örneğin ülkemizdeki 71 hisse senedi fonundan 42 tanesinin getirisi BIST-100 endeksinin getirisini aşabildi. Bu durum ortaya şu soruyu çıkartıyor: bir bireysel yatırımcı veya bireysel yatırımcılara hizmet eden kurum müşteri temsilcisi, doğru fon karşılaştırmasını ve seçimini nasıl yapabilir? Öneriver tarafında geliştirilen Fon Kolay, bu soruya cevap veriyor. Kurumsal bir çözüm olarak geliştirilen Fon Kolay, finans kurumlarının müşteri temsilcilerinin yatırım fonu portföyleri oluşturmalarının önünü açıyor. Fon Kolay sayesinde kurumların müşteri temsilcileri, tüm yatırım fonlarını listeleyip basit bir şekilde karşılaştırabiliyor. Ayrıca Fon Kolay sayesinde farklı risk grupları ve vade hedefi olan müşteriler için farklı yatırım stratejileri oluşturmak da mümkün! Fon Kolay hakkında daha çok bilgi almak için: <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://fonkolay.oneriver.co/'>Fonkolay</a>’ı ziyaret edebilir ve demo kullanım seçeneği ile Fon Kolay’ı deneyebilirsiniz.

Yatırım Fonları ve Bireysel Yatırımcıya Faydaları

Hayatımızda aşina olduğumuz ve kullanmaktan keyif aldığımız bir finansal sistem var. Bu finansal sistemin en başarılı ürünü ise krediler… Gündelik hayat mücadelesinde zaten ev kredisi taksidi bütçenizin boynunu bükmezmiş gibi anlık diyebileceğimiz çeşitli ihtiyaçlar türer. Örneğin çocuğun okul taksitleri, telefon çok eskidiği halde sürekli ertelenen yeni telefon ihtiyacı veya yazın ailecek/arkadaşlarla yapılması planlanan tatil. Bu örneklerin tamamını yazmamıza gerek yok. Zaten günlük olarak bunlardan bazıları zihnimize geliyor ve bütçe duvarına tosluyor. Ta ki kaçınılmaz ihtiyaca dönüşene dek akıllarımızın derin bir köşesinde bekliyor. Her imdadımıza yetişen finansal sistemimiz sizin bu ihtiyaçlarınız karşısında ne yapıyor? Doğru tahmin ettiniz en uygun(!) faizli ilk kaç ay ödemesiz kredi öneriyor. Bu kredilerin isimleri de pek havalı! Ev kredisi, taşıt kredisi, düğün kredisi, tatil kredisi… Konumuzla olan ters ilişkiyi gösterebilmek adına biz bunlara Hedef Odaklı Kredi diyelim. 🙂 Hedef Odaklı Krediler’in en büyük maliyeti aslında gelecekte karşılayabileceğiniz bir ihtiyacı şimdiden satın almanızı sağladığı için paranın zaman maliyeti olarak adlandırdığımız ana paraya ek olarak belirli bir miktar faiz ücretini ödemenizdir. İnsanların maddi olarak gerçekleştirmek istedikleri birtakım hayalleri, hedefleri veya zorunlulaşmış ihtiyaçları var. Bunların gerçekleşmesi için genelde en önemli parça olan para 💸 eksik. Bu yüzden bütçenizin karşılayamadığı bir tutarı elde edebilmek için daha yüksek tutarda bir borca razı oluyorsunuz ve bu durum gelecekte bütçenizin belini daha fazla büküyor. Bu yüzden ay başlarında kredilerin taksitleri kesildiğinde elde kalan miktarın boyutu genelde tatmin edici olmuyor. Mevcut sistemi bu kadar hırpaladığımıza göre artık sorumuzu sorabiliriz. İnsanlar hedeflerine veya hayallerine ulaşabilmek için ödemesi gereken tutardan daha fazlasını ödemek yerine daha azını ödese nasıl olur? Cevapların pozitif olduğunu tahmin edebiliyoruz. Peki bunu nasıl yapacağız şapkadan tavşan çıkararak mı? Tabii ki hayır! Erişilebilir finansal teknolojiler sayesinde. Bu teknolojilerden biri olan Hedef Odaklı Yatırım, kişinin hedeflerini ve mevcut birikimlerini nerede değerlendiğini öğrenerek ve hedefine ulaşabilmesi için gereken düzenli ödeme miktarını hesaplayarak ilk adımı yani yatırım aşamasını tamamlamış olur. Bir sonraki aşamada ise oluşturulan hedefe en kısa sürede kişinin finansal riskleri ve gücü çerçevesinde en uygun tavsiyeleri vererek ulaşmasını sağlar. Toparlayacak olursak iki model de aslında hedefi gerçekleştirme üzerine kurulu. Birisi bunun borçlandırarak ve normal maliyetin üzerinde bir fiyatla gerçekleşmesi sağlarken diğeri ise yatırım yaptırarak ve yatırım getirisi olduğu için normal maliyetin altında bir fiyatla gerçekleşmesini sağlar. Yukarıdaki örneği kısaca sayılara dökecek olursak; 2021 senesinin başında olduğumuzu farz edelim ve şu an 10 ₺ maliyeti olan bilgisayarımızı yenilemek için 2 sene geri ödemeli bir kredi çekiyorsunuz ve toplam ödeyeceğiniz para maliyetlerle birlikte 14 ₺’ye çıkıyor. Aynı senaryoyu Hedef Odaklı Yatırım ve Yönetim için düşünecek olursak 2018 senesinin başında yeni bir bilgisayar almak için sistemi kullandığınızda aynı ürüne 2021 başında 10 ₺ ödeyerek sahip olacaksınız ama bu paranın içerisindeki 2 ₺ yatırımlarınız sonucunda elde ettiğiniz getiri, 8 ₺ ise sizin düzenli olarak yatırım yaptığınız toplam miktar. Sonuç olarak birinde 8 ₺ öderken diğerinde 14 ₺ ödüyorsunuz. Enflasyonu düşünmeden aradaki farka yüzdesel bakarsak krediye %75 daha fazla ödüyorsunuz. Siz olsanız hangisini tercih ederdiniz? Bir sonraki yazımızda sizi modelimizin hem teoride hem pratikte nasıl çalıştığı hakkında bilgilendireceğiz. Teoriyi daha iyi görebilmemiz için sizlerle beraber 1 senelik bir hedef tanımlayacağız ve aylık olarak gelişmeleri takip ederek modelimizin gelişimini hep beraber gözlemleyeceğiz. Hedefleriniz veya hayalleriniz varsa lütfen bizimle aşağıdaki bağlantılardan paylaşın! Bu süreci hep beraber yönetelim. 😊 Hedefinle Yaşa!

Hedef Odaklı Yatırım I

Kurucu Ortağımız ve Ürün Liderimiz Haluk Özek, Sermaye Piyasaları Araştırma Merkezi (SEPAM) tarafından yayınlanan 1 Konuk 1 Yazı Köşesi için “Bireysel Emeklilik Sisteminde Robo Danışmanlık” başlıklı yazıyı kaleme aldı. Bu köşede yayınlanan diğer tüm yazılar için <a target='blank' style='text-decoration: underline;' href='https://sepam.org.tr/bireysel-emeklilik-sisteminde-robo-danismanlik/'>buraya </a> tıklayabilirsiniz. Türkiye’deki bireysel yatırımcı ekosistemine baktığımızda, kısa zamanda yüksek getiri kazanmayı amaçlayan bir kitlenin varlığından söz edebiliriz. Çeşitli varlık sınıflarının getiri oranlarının özellikle son yıllarda giderek daha volatil olmaları göz önünde bulundurulduğunda, bireysel yatırımcıların büyük karlar elde etme amacıyla girdikleri bu yatırım sürecinden büyük zararlarla çıkmaları da çok ne yazık ki çok olası. Günümüzde bireysel yatırımcıların yatırım kararlarını verirken gerçeklikten uzak sosyal medya hesaplarından, eş ya da dostlarından, kulaktan kulağa dolaşan bilgilerden yararlandığını görüyoruz. Bir kısmı ise kendi kendine yaptığı araştırmalar sonucunda elde ettiği verileri tarayarak ve analiz ederek kendi yatırım kararını veriyor. Ancak genele baktığımızda Türkiye’deki bireysel yatırımcıların finansal okuryazarlık seviyesinin düşük olduğunu söylemek yanlış olmaz. İnsanın duygusal bir varlık olduğunu ve yatırım kararlarını alırken de çeşitli duygusal faktörlerin etkisinde kaldığı unutulmamalı. Bu nedenle bireysel yatırımcıların her zaman mantıklı kararlar alamayacağı da yine göz ardı edilmemesi gereken bir gerçek. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) tarafında durum nasıl? Uzun vadeli olarak bakıldığında ülkemizdeki bireysel emeklilik sistemi, katılımcıları düzenli aralıklarla birikim yaparak uzun vadede emekliliğe hazırladığından dolayı oldukça kıymetli bir yatırım yöntemi. Katılımcılar artık BEFAS sayesinde istedikleri emeklilik kurumlarının fonlarına yatırım yapabiliyor. Bireysel emeklilik fonlarına ek olarak, devletin katılımcılarına sunduğu %30’luk katkı payı da Bireysel Emeklilik Sistemi’nin değerini artıran bir etken. Bireysel Emeklilik Sistemi, hem katılımcı sayısı hem de fon büyüklüğü anlamında git gide gelişiyor. Sistemin detaylı incelenmesini mümkün kılan EGM tarafından yayınlanan raporlara göre BES katılımcılarının sayısı Ağustos 2022’de 7.564.161 iken Ağustos 2023’te 8.336.913’e ulaşarak %10’un üzerinde büyüme kaydetti. Haziran 2023’ten bu yana sözleşme başına düşen birikim toplamı da büyük bir oranda artış gösterdi.Veriler bir yana… Bireysel Emeklilik Sistemi’nde katılımcılar risk iştahı, getiri hedefi ve emekliliğe kalan süre gibi faktörlere bağlı olarak birbirlerinden ayrışıyorlar. Bu yüzden katılımcıların risk profillerinin belirlenmesi ve profillerine uygun yönlendirilmeleri önem taşıyor. Bu noktada katılımcıların BES ve uzun vadeli yatırım konuları başta olmak üzere finansal okuryazarlıklarının artması da yine kritik öneme sahip. Çarpıcı bir örnek olarak BES katılımcılarının çoğunun yılda 12 olan fon dağılımı değiştirme haklarını kullanmadıklarını gösterebiliriz. Ne yapılabilir? Sermaye piyasalarında yaşanan dijital dönüşüm süreci ile bireysel emeklilik tarafında da büyük yenilikler gündeme geldi. En önemli yeniliklerden biri ise robo danışmanlar. Robo danışmanlık alt yapılarıyla yüz binlerce katılımcıya, kendi şart ve ihtiyaçları doğrultusunda yönlendirme yapmak mümkün hale geldi. Dağılımını belirleyemeyen, belirleme konusunda yeterince bilgi sahibi olmayan, buna zaman ayıramayan veya dağılımlarını değiştirilebileceğinden haberi bile olmayan katılımcılar için robo danışmanlar devreye girip bu eksiği başarılı bir şekilde tamamlıyor. Öneriver olarak Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki bu ihtiyaç doğrultusunda, yapay zekadan yararlanarak emeklilik şirketlerinin mobil uygulamaları aracılığıyla bireysel yatırımcılara dağılım tavsiyeleri iletiyor ve 3 tane emeklilik şirketinin binlerce katılımcısına daha Rahat bir emeklilik yaşatmayı hedefliyoruz.

Bireysel Emeklilik Sisteminde Robo Danışmanlık

&nbsp;Hollanda Fintech G&uuml;ndemi: Amsterdam Fintech Week'te Neler Konuşuldu?&nbsp;Amsterdam Fintech Week, 12-15 Eyl&uuml;l tarihleri arasında ger&ccedil;ekleşti. D&uuml;nyadaki gelişmeleri yakından takip etme hedefimiz doğrultusunda &Ouml;neriver olarak biz de &uuml;&ccedil; g&uuml;n boyunca sekt&ouml;r&uuml;n &ouml;nde gelenlerinin bir araya gelerek fintech d&uuml;nyasındaki son trendlerin ve gelişmelerin tartışıldığı bu etkinlikteydik.Amsterdam Fintech Week&rsquo;te finans d&uuml;nyasının b&uuml;y&uuml;k akt&ouml;rleri, uzmanları, &uuml;niversiteleri, sigortacıları ve &ccedil;ok daha fazlasının yer aldı. Şu anki trendlere ek olarak yapay zekanın sekt&ouml;rdeki yeri ve geleceği, g&ouml;m&uuml;l&uuml; finans, etki hizmetleri, blokzincir gibi konular değerlendirildi. &Ouml;te yandan bu gelişmelerin yatırımcılara ve finans d&uuml;nyasında faaliyet g&ouml;steren kurumlara sunduğu fırsatlar da yine konuşulan &ouml;nemli konular arasındaydı. Bu konular en temelde finansal teknoloji ile iş geliştirme anlamına gelen meta fintech ve teknolojiyi m&uuml;şteri ve toplum odaklı kullanmak anlamına gelen etki fintech bakış a&ccedil;ılarıyla değerlendirildi.&nbsp;Amsterdam Fintech Week&rsquo;te g&uuml;ndem neydi?Amsterdam Fintech Week a&ccedil;ılış konuşması Holland Fintech&rsquo;in CEO &amp; Y&ouml;netim Kurulu &Uuml;yesi Don Ginsel tarafından ger&ccedil;ekleştirildi.&Ccedil;arşamba g&uuml;nk&uuml; ilk oturum ise fintechler ve k&ouml;kl&uuml; şirketlerin son d&ouml;nemde arayışta olduğu &ldquo;işbirlikleri&rdquo; hakkındaydı. Bir fintechin her k&ouml;kl&uuml; şirketle iş birliği yapıp yapmaması, kayda değer bir iş birliği i&ccedil;in neler yapılması gerektiği ile, iş birliği s&uuml;recinde dikkat edilmesi gerekenler değerlendirildi.Bir sonraki oturumda, bankalar ve finansal teknoloji şirketleri i&ccedil;in yakın zamanda &ccedil;ıkması beklenen, kurumların riskleri anlaması ve dijital anlamda daha bilgili olmasını sağlayacak DORA hakkında konuşuldu. DORA&rsquo;nın Avrupa stratejisi ve siber g&uuml;venlik ile dijitalleşme konusundaki konumu vurgulandı. Aynı zamanda fintechlerin operasyonel dayanıklılığının &ouml;nemine de değinildi.Yapay zekanın konu edinildiği bir sonraki oturumda ise, sekt&ouml;re getirdiği fırsatlar ve zorluklar değerlendirilerek bu zorlukların &uuml;stesinden nasıl gelinebileceği konuşuldu. Ayrıca yapay zeka, kullanıcı deneyimi perspektifinden de incelenerek yapay zeka uygulamalarına son kullanıcıların nasıl dahil edilebileceği hakkında g&ouml;r&uuml;şler paylaşıldı.Amsterdam Fintech Week&rsquo;in &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; g&uuml;n&uuml; olan Perşembe g&uuml;n&uuml; de yapay zeka konuşulmaya devam etti. Bu kez yanıtlanmaya &ccedil;alışılan sorular arasında makine &ouml;ğrenmesinin şirketlerin &uuml;r&uuml;nleri i&ccedil;in bir tehdit olup olmadığı, yapay zeka konusunda hareket etmek ya da beklemek i&ccedil;in hangi zamanın doğru zaman olduğu gibi sorular vardı. Aynı g&uuml;n i&ccedil;inde a&ccedil;ık ve g&ouml;m&uuml;l&uuml; finans da tartışılan konular arasındaydı.Amsterdam Fintech Week&rsquo;in son g&uuml;n&uuml;nde ise &ouml;deme teknoloji şirketi Mastercard y&ouml;neticileri değişen t&uuml;ketici davranışlarına dayalı olarak ortaya &ccedil;ıkan trendleri aktardı. Yine Mastercard tarafından piyasada faaliyet g&ouml;steren fintech şirketlerinin t&uuml;keticilerin değişen ihtiya&ccedil;larına ne tarz yeniliklerle karşılık verilebileceği de anlatılan konular arasındaydı.&Ouml;zetleAmsterdam Fintech Week&rsquo;te d&ouml;rt g&uuml;n boyunca d&uuml;nyada ve Hollanda&rsquo;da fintech alanında trend olan konular değerlendirildi. Etkinlik, yerel ve k&uuml;resel anlamda fintech bağlantılarını aynı ortamda toplaması ve yeni bakış a&ccedil;ıları da oluşturması dolayısıyla sekt&ouml;r i&ccedil;in olduk&ccedil;a &ouml;nemli bir konumda yer alıyor. &Ouml;neriver olarak biz, d&uuml;nyadaki gelişmeleri yakından takip etmeye y&ouml;nelik yenilik&ccedil;i bakış a&ccedil;ımız ve yapay zeka destekli &ccedil;&ouml;z&uuml;mlerimizle hizmet sunmaya devam ediyoruz. Geniş &uuml;r&uuml;n yelpazemizle kendine &ouml;zg&uuml; ihtiya&ccedil;ları olan t&uuml;m finans kurumlarına dijital &ccedil;&ouml;z&uuml;mler sunuyor, m&uuml;şterilerine akıllı ve dijital finansal hizmetler ulaştırmalarına olanak veriyoruz.&nbsp;

Hollanda Fintech Gündemi: Amsterdam Fintech Week'te Neler Konuşuldu?

Öneriver - Blog

Öneriver’in metodolojisi hakkında değerli bilgiler içeren white-paper’ımıza buradan ulaşabilirsiniz!

Yatırım Fonu Nedir?

Sosyal Medya